Batafsil bayon etilgan

Osmon sferasining asosiy nuqtalari va chiziqlari
 
Tropik yilning 365 sutkadan ortiq kasr qismi yil hisobi olib borishda ko'p noqulayliklarga 
sabab  bo'ladi.  Kundalik  hayotimizda  ishlatiladigan  yil  hisobi 
kalendar  yili 
deb  ataladi.  Yil 
hisobida kasr sonlar bilan ish yuritish mumkin emas. Tropik yil bilan kalendar yilining bir-biriga 
mos kelishi juda zarurdir. Faraz qilaylik, 2005-yil 1-yanvarga o'tar kechasi 0 soatdan boshlab yil 
hisobini tropik yili bilan boshlaylik. U holda 365-sutkada deyarli 6 soat ortiq vaqt borligi sababli, 
yangi  2006-yil,  1-yanvar  0  soatdan  emas,  balki  1-yanvar  soat  6  da,  keyingi  2007-yil  yanvar 
kunduz soat 12 da boshlanar edi. Shu tarzda yangi yil 2,3-yanvar va boshqa kunlarda boshlanib. 
borgan  sari  kechroq  boshlanadigan  bo'lib,  juda  ko'p  noqulayliklarga  sabab  bo'lar  edi.  Ana 
shuning uchun yil hisobini tropik yil bilan olib borish mumkin emas. 
Kalendar  atamasi  lotincha  calendarium  -  «qarz  daftari»  degan  ma'noni  beradi.  Qadimda 
Rimda qarzdorlar oyning birinchi kuni qarzlarining foizlarini to'laganlar va bu «kalenda»ga qayd 
qilib borilgan. 
Tabiatdagi  aniq  bo'lgan  vaqt  hisobi  birliklari  sutka,  oy  va  yil  qadimdan  ma'lum  bo'lib  - 
qadimgi kalendarlarning asosini tashkil etgan. Biz 
kalendar 
deb shunday vaqt hisobi sistemasini 
aytamizki,  uning  asosida  osmon  yoritqichlari  harakatiga  bog'liq  tabiatning  davriy  hodisalari 
yotadi.  Bunday  sistemani  yaratish  birinchi  bo'lib  ilk  neolit  davrida  sodir  bo'ldi.  Bu  ishlab 

---