Basqarılatuǵın jer astı eritiwde agentti jetkizip beriw sxeması ózgertirilgende tuwrıdan-tuwrı aǵıs usılı qollanıladı

Basqarılatuǵın jer astı eritiwde agentti jetkizip beriw sxeması ózgertirilgende tuwrıdan-tuwrı aǵıs usılı qollanıladı.
JER ASTINDA OLGUGATLI POLAT QILIW
Paydalı qazilmalardi jer astı eritiw usılın sanaat rawajlanıwınıń tiykarǵı obektlkeri jergilikli altıngugurt kánleri esaplanadı. Jergilikli altıngugurt quramında hák tas altıngugurt kani ámeldegi bolıp, ol jerda bólek baylanıspaǵan element formasında boladı. Onıń ulıwma óndirisiniń 70% ge shekem tábiy altıngugurt kanleri úlesine tuwrı keledi, sebebi onı qayta islew qolaylaw hám ańsatlaw.
Altingugirtti jer astı eritiw usılı (SSU) (Frasch usılı ) 1894 jılda Luiziana shtatınde ClllÁke qollanila baslandı hám 1980-jılda Meksika qoltig’inin’ kanlerine salıstırǵanda usınıs etildi. 1912-jıldan beri altingugirttin’ jáhán óndirisiniń yarımı sol tárzde ámelge asırıldı. Tábiy Altingugirttin’ shama menen úshten bir bólegi Qospa Shtatlarda qazip alındı jáne bul muǵdardıń yarımınan ko’bi - Frasch usılı menen.
Jergilikli kóndan altıngugurt alıwdıń tórtew geotexnologik usılı ámeldegi:
+ ıssı suw menen eritiw;
+ sublimatsiya yamasa ekstraktsiya;
+ Altingugirttin’ bir bólegin qosıw arqalı eritiw;
+ joqarı chastotalı aǵıslar menen eritiw.
Tek jer astı ıssı suwlı altıngugurt eritiw keń qollanıladı, bul geotexnologik usıllar menen barlıq óndiristiń 83% ni quraydı.
Qazip alıw procesi jer maydanınan qudıqlar arqalı jetkizip beriletugin sawıpıw suwı (ıssı suw) hám ruda dizbegi ortasındaǵı ıssılıq almasiwina tiykarlanǵan. Bunday halda, Altingugirttin’ 112, 8-119 ° S temeraturada eriwi ózgeshelikinen paydalanıladı.
Pham usılı sırtından qudıqlardı dástúriy burawlaw apparatları menen burawlaw, olardı altıngugurt óz ishine alǵan kange trubalar menen jabıw hám qudıqtı tsementlashga tiykarlanǵan. Pham usılı menen islep shıǵarıw qudug'ining sxematik diagramması formada kórsetilgen. 2.

2-rasm - PHAM usuli bilan Qazip aliw qudug'ining sxematik diagrammasi
Quduq kange burg'ulanadi, sonnan keyin 1-qatar tirkewshi tushiriladi.Quduqning gjermetikligini ta'minlash uchun halqali grouting 2 amelge oshiriladi. Sonnan keyin quduq konning to'liq quvhamtiga qadar burg'ulanadi. Burgʻilangan quduqqa uchta konsentrik quvur torlari tushiriladi: sharshara 5, altingugirtli 4, havo 3. Quvur tirgaklarining diametrlari mos ravishda 6, 3, 1. Tushgan ustunning pastki qismida teshik bor, bu ajratuvchi qadoqlovchi 6 tomonidan yuqoriga - suv 7 ham pastki - altingugirt 8 bo'linadi. Jilli suv altingugirt koniga yuqori teshik orqali oqadi, uni isitadi ham altingugirtni jeritadi. Jeritilgan altingugirt, suvdan og'irroq,
Massivga jilli suvning uzluksiz quyiliwi natijasida rezjervuar bosimi ortadi. Uni tartibga saliw ham altingugirt Qazip aliwning texnologik qubilisin nazorat qiliw uchun drenaj quduqlari quriladi. Sovutgichni tejash juda kerekli, chunki uni tayyorlash qiymati umumiy g’arejetlerning yarmidan ko’bini tashkil qiladi.
Ishlab chiqarish quduqlarini uzoq muddatli ishlatish jarayonida altingugirt ishlab chiqarishni to'xtatishga olib keladigan turli xil muammolar yuzaga keladi. Ularning oldini aliw uchun quvur torlarini hamqti-hamqti bilan burish ham halqa ham teshilishni gidroksidi soda jeritmasi bilan yuvish tavsiya etiladi.
Ishlash konni yoki uning Qazip aliw quduqlari bo'lgan qismini burg’ilawdan keyin boshlanadi. Qudiqlardin’ joylashishi ham ularni kiritish tartibi konni loyihalash ham ekspluatatsiya qiliwda asosiy masalalar hisoblanadi. Ular altingugirtni aliw, quduqning o’nimdarlig’i, quduqning ishlash muddati, qudiqlardin’ o’zara ta'sir darajasi (intjerfjerentsiya), sovutish suvining o'ziga xos iste'moli, kapital g’arejetler, tannarx ham basqalar siyaqli kerekli texnologik ham iqtisodiy parametrlerdi aniqlaydi.
Kande qudiqlardin’ jaylasiwi kollektordin’ gidrogeologik sharayatina baylanisli bo'lib, chiziqli (ishlab chiqarish, oraliq, drenaj quduqlari) yoki blokli (ishlab chiqarish quduqlari katakchalar shaklida) bo'lishi mumkin. Blok xujayralari siyrak panjara yordamida ruda konining gidrogeologik sharoitlarini tahlil qiliw asosida aniqlanadi.
Usulning iqtisodiy samaradorligi quyidagi parametrlar bilan belgilanadi:
- sirtning texnologik majmuasi (qozon, kompressor, binolar ham inshootlar) uchun kapital g’arejetler;
- quduq qurish uchun kapital g’arejetler;
- har bir quduqqa o'zlashtirilgan zahiralar;
- ishlab chiqarish uchun opjeratsion g’arejetler;
- quduqning ishlash muddati;
- korxona hayoti.
PVS samaradorligini oshirish uchun uni takomillashtirish bo'yicha ko'plab tadqiqot ishlari olib borildi, ammo ular amaliyotda keng qo'llanilmadi. Asosiylariga quyidagilar kiradi:
- yuqori zichlikdagi jillilik tashuvchilardan foydalanish, chunki jerish zonasining torayishi bunga baylanisli bo'lib, bu ko'p jihatdan massivdan altingugirt aliw koeffitsientini aniqlaydi; shu bilan birga, sho'r suvlardan, shu jumladan dengiz suvidan ham suspenziyalardan foydalanish jarayonni sezilarli darajada murakkablashtiradi ham kanallarning korroziyasi ham tiqilib qaliwi tufayli uskunaning ishdan chiqishiga olib keladi;
- qiya quduqlarni burg'ulash, chunki vjertikal bo'lganlar, tog 'massasini buzish paytida siljishi natijasida tezda ishdan chiqadi ham ularning xizmat muddatini qisqartiradi;
- sirt ustida yoki quduqqa tushirilgan maxsus burnjer yordamida qozonxonada olingan tutun gazlarini jillilik tashuvchisi sifatida ishlatish;
- isitish uchun elektroliz massivi yoki immjersion elektr isitgichdan foydalanish;
- massivni, shu jumladan yadroni isitish uchun portlash enjergiyasidan foydalanish