Barqaror rivojlanish muammolari va istiabollari. Monitoring tushuchasi, usullari va turlari

Shuni alohida ta’kidlash kerakki, ekologik ekspertizaga topshiriladigan 
hujjatlar quyidagi tavsifnomalardan iborat bo’lishi kerak: 
1. Chiqindilar, oqindilar, tashlamalar, ularning turlari, fizikaviy kimyoviy tarkibi, 
ularning hajmi, xavflilik darajalari, biologik chidamliligi, portlash qobiliyatlari va 
me‟yoriy qiymatlariga nisbatan taqqoslangan moddiy va energetik balans hisoblari. 

---

2. Me‟yoriy qiymatlar va parametrlarga taqqoslangan shovqin, vibrasiya (tebranishlar), 
elektromagnit maydon, ionizasiyalanuvchi va issiqlik nurlanishlarning tirik organizmlar 
va tuproq qatlamiga ta‟siri, sanitariya himoya mintaqalari va sanitariya buzilish 
o‟lchamlarining hisoblangan va tajriba natijalari. 
Ekologik-texnogen tavsifnomalarga quyidagilar kiradi: 
1. Chiqindisiz va kamchiqindili, resurslar va energiya tejovchi texnologik yechimlarning 
sxemalari; 
2. Havoga va suvga tashlangan chiqindilarni tozalash tizimlarining sxemalari; 
3. Chiqindilarni tashlash usullari va ularni qayta ishlash sxemalari va prinsiplari; 
4. Ishlatish muxlatini o‟tab bo‟lgan asbob-uskunalar va jihozlarni zararsizlantirish 
prinsiplari va sxemalari; 
5. Zararli modlalarni chiqarib tashlash bilan bog‟liq. bo‟lgan avariya holatlari, kelib 
chiqish sabablari, zararli moddalarning massasi va hajmi, avariya holatlarining 
oqibatlarini tugatish usullari va sxemalari; 
6. Chiqindilarning hajmi, tarkibi va konsentrasiyalari, issiqlik va elektr energiyasining 
mahsulot birligiga sarflangan miqdori, tabiiy resurslarning solishtirma o‟lchami yoki 
narxi, metall-material, sarflangan energiyaning hajmi, yoqilg‟i sarfi, yuk ko‟tarish 
qobiliyatini me‟yoriy parametrlar bilan taqqoslangan hisoblari; 
7. Yangi moddalar va materiallarning texnogen tavsifnomalari, biologik omillarning 
tavsifnomalari, yangi moddalar va materiallarning xavflilik darajalari, biochidamliliklari, 
portlash xavfi, xavflilik darajasining hisoblangan qiymatlari va ularning me‟yoriy 
qiymatlari bilan taqqoslanishi, yangi materiallarni ekspluatasiya qilish, saqlash 
muddatlari , ekologik-texnologik tavsifnomalari, yangi materiallarni yaratishda 
qo‟llaniladigan chiqindisiz va kamchiqindili, resurs va energiya tejovchi texnologik 
echimlarning ishlash prinsiplari va sxemalari, yangi materiallarni qayta ishlash yoki 
foydalanish muhlatini o‟tab bo‟lgandan keyin ularni zararsizlantirish va saqlash usullari, 
bir joydan ikkinchi joyga uzatish paytidagi ekologik xavfsizlik chora-tadbirlari; 
8. Yangi materiallarni ishlab chiqishni ta‟minlovchi yangi texnika va texnologiyalarning 
atrof-muhitga salbiy ta‟sirini oldini oluvchi tadbirlarga qaratilgan sarf-harajatlar, 
shuningdek, materiallarning antropogen ta‟sirini kamaytirishning ekologik tadbirlari va 
ularni iqtisodiy zarar bilan taqqoslash. 
Davlyat ekologik ekspertizasini tashkil qilish, o‟tkazish, hujjatlarga bo‟lgan 
talablar va uning xulosalari.