Bаrqаror rivojlаnish jаrаyonidа ishchi guruhlаrini samarali tashkil etish. Tadbirkorlik kapitali va moliya manbaalari

Ishchi kuchi taklifi – bu muayyan vaqtda ish haqining tarkib topgan darajasida ishga yollanishga tayyor bo‘lgan mehnatga layoqatli ishchi kuchi miqdori. Ishchi kuchi taklifi mehnat qilish yoshidagi turli kasb va mutaxassislikka ega bo‘lgan kishilarning ishlashga bo‘lgan layoqatini namoyon etadi.
Ishchi kuchi bozorini tavsiflashdan oldin uning asosiy va o‘ziga xos tovari bo‘lgan ishchi kuchining qiymati va iste’mol qiymati (nafliligi) to‘g‘risida to‘xtalib o‘tish zarur.
Ishchi kuchining qiymati nafaqat ishchining shaxsiy ehtiyojlarini qondirish, balki ishchi kuchini takror ishlab chiqarish hamda uning sifatini oshirish jarayonlarini, uning oilasini yetarli darajada ta’minlash uchun zarur bo‘lgan barcha hayotiy ne’matlarning qiymatini o‘z ichiga oladi. Ishchi kuchi qiymati o‘zgaruvchan ko‘rsatkich bo‘lib, u turli omillar ta’sirida oshib yoki pasayib turishi mumkin. Ishchi kuchi qiymatini oshiruvchi omillar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: ish kunining, mehnat intensivligining oshishi; turli xil tabiiy va tarixiy sharoitlar, fan-texnikaning rivojlanishi, o‘qish va kasbiy bilimlar olishga sarflarning ko‘payishi va h.k. Ishchi kuchi qiymatini pasaytiruvchi asosiy omil bo‘lib ishlab chiqarish sohasidagi ijtimoiy mehnat unumdorligining o‘sishi hisoblanadi. U ishchi va uning oilasi ehtiyojlarini qondiruvchi hayotiy vositalar qiymatining pasayishiga olib keladi.
Korxonaning muvaffaqiyatli rivojlanishi, uning raqobatbardoshligi, sifatli mahsulot ishlab chiqarilishi, birinchi navbatda, korxonaning kadrlar salohiyati bilan belgilanadi.
Tashkilotning kadrlar salohiyati - bu unga yuklangan funktsiyalarni bajarish va kompaniyaning uzoq muddatli rivojlanish maqsadlariga erishish bilan bog'liq bo'lgan resurslar turlaridan biri sifatida xodimlarning umumiy (miqdoriy va sifat) tavsifi. Bu yaxlit tizim (jamoa) sifatida xodimlarning mavjud va potentsial imkoniyatlari bo'lib, ular mehnat jarayonida ma'lum bir vaqtda qo'llaniladi va foydalanish mumkin.
Ishlab chiqarish jarayonida mehnatdan foydalanish samaradorligi ko'p jihatdan ishlab chiqarish hajmi, mahsulot tannarxining darajasi va sifati, natijada paydo bo'ladigan moliyaviy natija va pirovard natijada xo'jalik yurituvchi sub'ektning iqtisodiy salohiyati ko'rsatkichlarini belgilaydi. Shuning uchun ham korxona muvaffaqiyatida mehnat resurslarini tahlil qilish muhim rol o'ynaydi.
Bunda muddatli ish tashkilotning mehnat resurslaridan foydalanish, ularni korxonada tahlil qilish bilan bog'liq nazariy masalalar o'rganiladi, korxonaning kadrlar salohiyatini baholash ko'rsatkichlari va korxonada kadrlar siyosatini takomillashtirish orqali mehnat unumdorligini oshirish yo'llari o'rganiladi.
Ishchi kuchini ifodalashda soha va tarmoqlarda band bo'lgan qismini tahlil qilish nuqtai nazaridan "korxona xodimlari" tushunchasidan foydalanish odatiy holdir.
Korxona xodimlari - bu mehnat shartnomasi bilan tartibga solinadigan munosabatlarda yuridik shaxs sifatida firma bilan bo'lgan jismoniy shaxslar to'plamidir. Bu ishlab chiqarishning ilmiy-texnik darajasiga, ishlab chiqarishni mehnat bilan ta'minlash shartlariga va belgilangan me'yoriy talablarga mos keladigan ma'lum bir tuzilishga ega bo'lgan ishchilar jamoasi. "Korxona xodimlari" toifasi ishlab chiqarishning kadrlar salohiyatini, mehnat va inson resurslarini tavsiflaydi. Bu korxonada ishlaydigan va uning ish haqi fondiga kiritilgan turli kasbiy va malaka guruhlari xodimlarining umumiy yig'indisini aks ettiradi. Ish haqi fondiga korxonaning asosiy va asosiy bo'lmagan faoliyati bilan bog'liq ishlarga yollangan barcha xodimlar kiradi.
Tashkilot xodimlarining soni ishlab chiqarish (yoki boshqa) va boshqaruv jarayonlarining tabiati, ko'lami, murakkabligi, mehnat zichligi, ularni mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish, kompyuterlashtirish darajasiga bog'liq. Bu omillar uning me'yoriy (rejalashtirilgan) qiymatini belgilaydi. Ko'proq ob'ektiv ravishda, xodimlar ish haqi (haqiqiy) raqam bilan tavsiflanadi, ya'ni. hozirda tashkilotda rasmiy ravishda ishlayotgan xodimlar soni.