Bargning morfologik, anatomik tuzilishi va vazifalari

YORU_G‘LIK

6 CO₂ + 6 H₂O  C₆ H₁₂ O₆ + 60₂ +

674 kkal

xlorofill

Fotosintez jarayoni natijasida barcha tirik organizmlar uchun zarur bo‘lgan organik


moddalar hosil bo‘ladi.
Olimlarning hisoblashlaricha Er sharidagi barcha yashil o‘simliklar har yili 2 mlrd. t azot, 6 mlrd. t fosforni o‘zlashtirib 170 mlrd. t uglerod hosil qiladi. Bunda 500 mlrd. t suvni parlatib, 400 mlrd. t organik moddalar hosil qiladi va 460 mlrd. t kislorod ajratib chiqaradi.
Nafas olish barg uchun asosiy vazifalardan biri hisoblanadi. Bu jarayon natijasida murakkab organik moddalar kislorod ishtirokida suv va karbonat angidridga parchalanadi. Parchalanish natijasida hosil bo‘lgan energiya organizmlar tomonidan foydalaniladi.

C₆H₁₂O₆ + 6O₂  6SO₂ 6H₂O + 2721,8 kdj.

Suv bug‘lanish jarayoni natijasida o‘simlik tomonidan shimilgan suv barg vositasida parlatiladi. Bu jarayon natijasida ajratilgan mineral moddalar o‘simlik tomonidan foydalaniladi. Suv bug‘latish xususiyati tufayli
o‘simlikda tinimsiz suv harakati ta’minlanadi. Suv bug‘lanish jarayoni tufayli,cho‘l zonasida o‘suvchi o‘simlik tanasida havo temperatura 7-8⁰ S ga past bo‘ladi. Masalan: Bir tup makkajuxori yoz bo‘yi 150 kg suv parlatsa, kungabokar 200 kg, mosh 5 kg, suv bug‘latadi. 1ga maydondagi suli eqilgan joydan 3 000 000 kg, karom eqilgan joydan 2700 kg suv bug‘latiladi.
1000g shimilgan suvning 990 gr parlatilsa 10gr o‘simlikda saqlab kolinadi. Kunduzi 1m² barg yuzasi 50. 250gr suv bug‘latilsa, kechasi 1-20g suv bug‘latadi.
Bargning tuzilishi. Barg quyidagi qismlardan tuzilgan bo‘ladi. Barg bandi, plastinkasi, yon bargcha va barg asosi. Barg asosi bilan novdaga birlashib turadi. Barg bandi barg asosi va plastinkasini orasida hosil bo‘ladi. Uning vazifasi bargni yorug‘likka karatib, maxanik vazifani bajarishidir. U ayrim o‘simliklarda yaxshi
rivojlangan bo‘lsa, ayrimlarida bo‘lmaydi. Bunday barglar o‘troq barglar deyiladi. Bunday barglar gallagulli o‘simliklarda hosil bo‘lib, barg qinchasi, tilchasini hosil qilib bo‘g‘indan bo‘g‘ingacha masofada joylashadi.
YOn bargchalar mayda bo‘lib asosan 2 tadan bo‘ladi. Vazifasi kurtakni himoya qilishidir. Ayrim o‘simliklarda ular tushib ketadi. (qamish, olma, nok). Masalan: moshda, g‘o‘zada uch burchakli bo‘lsa, akatsiyada tikanaklarga aylanadi. Vegetatsiya davrida har bir o‘simlikda quyidagi toyifadagi barglar hosil bo‘ladi.

1. 
   Pastki yarusdagi barglarga kurtakdagi, ildizpoyadagi, piyoz boshlardagi barglar kiradi.
   
2. 
   O‘rtayarusdagi barglar haqiqiy yashil barglar
   

hisoblanadi.

3. 
   YUqori yarusdagi barglarga. ~unchani va to‘p gullarni o‘rab turuvchi barglar kiradi.
   

Bargni o‘lchami har xil. Masalan: But
guldoshlar oilasi vakillari bir necha mm barg hosil qilsa, tropik o‘simliklar 10 - 22 mga etadigan barglar hosil qiladi. Makkajo‘xori 1 m gacha, bananniki 1 m, eni 40 - 50 sm, Afrika, Amerikada o‘sadigan Palmaniki uzunligi 20- 22 m. eni 10 - 12 m va x.k.
Bargni miqdori o‘simlik yuzasini ko‘paytirib beradi. Masalan: 1 ga maydondagi makkajuxori bargi 12 ga yuzaga ega bo‘lsa, kartoshka bargi 40 ga yuzani hosil qiladi.
O‘simliklarda morfologik tuzilishga ko‘ra oddiy va murakkab barglar hosil bo‘ladi. Oddiy barg deb faqat bitta barg plastinkasi bo‘lgan barglarga aytiladi. Bir necha barg plastinkasi bo‘lsa murakkab barg deyiladi. Murakkab barglarda dastlab plastinkasi so‘ngra bandi to‘kiladi.
Odiiy barglar barg plastinkasining shakliga qarab: dumalok, ovalsimon, tuximsimon, uzunchok, nashtarsimon, nayzasimon kabi
barglarga ajratiladi. Barg kirrasining tuzilishiga ko‘ra: tekis qirrali, tishsimon, arrasimon bo‘ladi. Murakkab barglarda uzining kichkina barglari bilan barg asosiy bandga birikib turadi. Ular quyidagi turlarga bo‘linadi: 1. Uchbarglilar (dukkakdoshlar) 2. Panjasimon (akatsiya, no‘xot)

3.