Barcha sezgini, Butun ifodani, butun sevgini

TUZILMA. Til birlikla-rining nutqd-a g-rammati-k xususi- yatlari asosida o‘zaro birikishi bilan tash,kil topgan sintak- tik butuilik: Qo‘makchili tuzilma. Qo‘chirma gapli tuzilma.

TURDOSH OT. Bi-r turdagi predmetlarning umumiy nomi bo‘lib xizmat qiladigan ot: togi, gul, qovun, daraxt, g‘alla va b. Qiyos. Atoqli ot.

TURLANISH. Otnin-g kelishik shakllar-i bila-n o‘zgarishi: kitob — kitobning —- kitobni — kitobga — kitobda — kitob- dan kabi.

UNDALMA. So‘zlovchining nutqi qaratilgan boshqa bir shaxs yosh dredmetni bilddradigan so‘z yoki so‘z birikmasi. Undalma gap bo‘laklari bilan grammatak aloqada bo‘lmaydi. Bu vazifada kishi' komlari, [kishilariiig lavozimi, unvoni, qarindoshligi va sh. k.larni bildiruvchi apamalar, geografik nomlar va b. keladi: Xo‘sh, T ye m ir Mardono v, bu gapga siz nima deysiz? (Yashin). Urtoq rais, mening yoshim sizdan besh yosh kichik.

FE’L. Harakat bildnrunchi so‘zlar turkumi. Grammatikada harakat juda keng tushupchaga ega bo‘lib, u yugurmoq, sakramoq, uxlamoq, yig‘lamoq, sevmoq, uylamoq, tinchimoq, kupaymoq, qu- rimoq, sovimoq va shu kabi (|)s’llar bildiradigan harakat- hodisalarni nazarda tu nada.

FLEKSIYA (lot. Psxyu — egish, burish; o‘zgarish). Bir necha grammati.k mashoii bir yo‘ll ifodalaydigan shakl yasovchi mor- fema (Rus tilshunosligida «okopcha.pis» deb yuritiladi).. Uzakning morfonologik o‘zgarishi. Ichki fleksiya deb ham ata- luvchi bu hodiyeada so‘z o‘zagidagi foiyemalarning almashinishi grammatik shakllarning hosil bo‘lishiga, hatto so‘z yasalishiga xizmat qiladi. Mas., arab tilidagi maktab, maktub, kitob, kotib so‘zlarini qiyoslang.

FLEKTIV TIL. Grammatik ma’nolar fleksiya yo‘li bi- lzn ifodalanadigan til. Flektiv tillarga hind-yevropa va som tillari oilalari kiradi. Qiyos. Agglyutinativ tillar.

FONEMA (yun. r’opetpa — tovush). Til moddiy tomonining eng kichik birligi, farqlovchi foiologik belgilarning barqa- ror yig‘indisi.

EGA. Ikki tarkibli gaplarda fikrning kimga, nimaga qa- rashli ekanini anglatuvchi, 'belgiyui kesim tomonidan anihlana- digan, grammatik jihatdai mutlaq hokim vaziyatga ega bo‘lgan byush bo‘lak.

ELIZIYA (lot. yeIzyu — siqmoq, itarib chiqarmoq). Unli to- iush bilai tugagan so‘zga unli bilan boshlangan so‘zning qo‘shi- lshshi natijasida bir unli tovushning tushishi. Mas., borola- Oi<,bora oladi kabi.