Baratov Hasan Guruh 21. 16

Foydaliylik va ob`ektivlik Foydaliylik va ob`ektivlik munosabatlari nisbati amaliy sotsiologiyaning eng muhim metodologik muamolaridan biridir. Ilmiy ob`ektivlik urganiladigan ob`ektning hususiyatlariga mosligi bilan belgilanadi. Ayni vaqtda foydaliylik bilimlar kimning manfaatlari uchunligini nazarda tutilishi bilan belgilanadi. Sotsiologik tadqiqotlar umumiy ijtimoiy-madaniy kontekst bilan chambarchas bog`liq bulgan sotsial faoliyatning bir turi hisoblanadi. Buning natijasida esa tadqiqot natijalaridan iqtisodiy, siyosiy manfaatlar uchun foydalanadi. Ilmiylik va foydaliylik bir-birlari bilan ziddiyatli munosabatlarga kirishmasliklari uchun M. Veberning fikricha haqiqat uchun intilish kerak, ya`ni boshqacha qilib aytadigak bulsak ilmiy bilimlardan tug`ri foydalanish uchun iqtisodiy, soiial-siyosiy va ma`naviy tuzilishlarning ma`lum tizimi mavjud bo`lishi zarur. Shunday qilib, amaliy sotsiologiya nafaqat tayyor bilimlarni ishlatadi, balki yangi nazariy va metodologik bilimlarni ham shakllantiradi. Amaliy sotsiologiya ilmiy bo`limning amaliy effektivligi masalalarini hal qila turib fundamental tadqiqotlarni rivojiga stimul berish uchun yangi muammolarni urtaga qo`yadi. Amaliy tadqiqotlar ilmiy faoliyatning alohida bir turi sifatida faqatgina nazariy va metodologik muammolarni hal qilmasdan protsedura va metodik muammolarni ham echishga intiladi.

Sotsial injenerlik amaliy tadqiqotlarning negizida shakllangan faoliyatining ma`lum bir yunalish sifatida shakllandi. Sotsial injenerlik—bu sotsial strukturani (iqtisodiy, siyosiy, madaniy, ma`naviy) maqsadga yunaltirilgan, tubdan uzgartirishlik bilan uni optimal va effektov shaklga keltirishdir. Amaliy sotsiologiyaning sotsial injenerlikdan tashqari yana sotsial tehnologiya qismi ham muhim ahamiyatga egadir. U maqsadga erishishni ta`miilaydigan metodlar vositalarining majmuasidir. Amaliy sotsiologiya taraqqiyotini belgilab beradigan bu omil ijtimoiy-siyosiy holatdir, chunki sotsial amaliyotning muammolarini belgilab, hal qilib berish bu sotsial buyurtmadir, har hil konkret-tarihiy sharoitlarda har turli xil muammolar oldingi uringa chiqishi mumkin. Ilk bor ishlab chiqarishni tashkil etish, shaxsning ijtimoiylashuvi, og`ishma hulk-atvor, urbanizatsiya va jamiyatni stabillashtirish muammolarini echish uchun sotsial buyurtmalar berilgan.

Sotsial injenerlik