Banklarning vujudga kelishi va rivojlanishi

“Bank”so’zi qadimgi fransuzcha “banque” va italyancha “banco” so’zlaridan paydo bo’lib, «almashtirish stoli» ma’nosini anglatadi.

• “Bank”so’zi qadimgi fransuzcha “banque” va italyancha “banco” so’zlaridan paydo bo’lib, «almashtirish stoli» ma’nosini anglatadi.
• Bank – bu moliyaviy muassasa bo’lib, jamiyatdagi vaqtinchalik bo’sh pul mablag’larini tegishli shartlar bilan jalb etib, ushbu mablag’larga ehtiyoj mavjud bo’lgan yuridik va jismoniy shaxslarga qaytarishlik, muddatlilik to’lovlilik va ta’minlanganlik asosida beradigan tijorat tashkilotdir.

Hozirgi kundagi bank sifatida biladigan moliyaviy muassasalarning dastlabki ko’rinishlari XVI asrda Angliyada vujudga kelgan. E’tiborli jihati shundaki, dastlabki bankirlar oltin metallardan turli zebu ziynatlar yasaydigan zargarlar yoki yirik savdo bilan shug’ullanadigan savdogarlar ichidan chiqqan. Hozirgi paytda faoliyat yuritayotgan Markaziy bankka o’xshagan bank birinchi marta Stokgolmda 1650-yilda, keyinchalik 1694-yilda Angliyada tashkil topgan.

• Hozirgi kundagi bank sifatida biladigan moliyaviy muassasalarning dastlabki ko’rinishlari XVI asrda Angliyada vujudga kelgan. E’tiborli jihati shundaki, dastlabki bankirlar oltin metallardan turli zebu ziynatlar yasaydigan zargarlar yoki yirik savdo bilan shug’ullanadigan savdogarlar ichidan chiqqan. Hozirgi paytda faoliyat yuritayotgan Markaziy bankka o’xshagan bank birinchi marta Stokgolmda 1650-yilda, keyinchalik 1694-yilda Angliyada tashkil topgan.

Jirobank

• XVI-XVII asrda tijoratchilar tashkiloti qator davlatlarda (Venetsiya, Milan, Amsterdam, Gamburg) maxsus bank yaratishdi – jirobank (ital, jiro – aylanma, doira). Ular o’zlarining mijozlari orasida naqdsiz hisob-kitoblarni amalga oshirishgan, chunki naqd tangalar uzluksiz qadrsizlanyotgandi. Jirobankda naqdsiz pullar naqd pulga aylanmasdi. Bu hisob-kitob turi oson va kam harakat edi. Jirobanklarning yaratishdan maqsad, jirobank mijozlari tangalar yo’qotishdan to’siq. Qo’yilgan maqsadga ko’ra jirobank o’z mijozlari o’rtasida hisob kitoblarni mahsus pul birligida amalga oshirgan.
• Mashxur jirobanklar: Banko di Rial’to (Venetsiya), Vissel’bank (Amsterdam).

Bank – bu bank hisobvaraqlarini ochish va yuritish, to‘lovlarni amalga oshirish, omonatlarga (depozitlarga) pul mablag‘larini jalb etish, o‘z nomidan kreditlar berish bo‘yicha bank faoliyati sifatida aniqlangan operatsiyalar majmuini amalga oshiruvchi tijorat tashkiloti bo‘lgan yuridik shaxsdir.