Vasiylik Markaziy bank tomonidan kompleks ma‘muriy-huquqiy, tarkibiy, moliyaviy choralar ko’rish orqali tijorat bankining faoliyatini yaxshilash, qonun talablari asosida ish yuritilishini ta‘minlash, agarda uni moliyaviy barqarorlashtirish iloji bo’lmasa, bankni qayta tashkil etish yoki uni tugatishga tayyorlash uchun tayinlanadi.
Banklar va bank faoliyati to’g’risidagi
qonunning 36-moddasiga asosan banklar
faoliyatida muammolar yuzaga kelgan
hollarda ularga vasiylar tayinlanishi mumkin.
Vasiylarni tayinlash O’zbekiston Respublikasi
Adliya vazirligi tomonidan 1998-yil
19-dekabrda 570-son bilan davlat ro’yxatidan
o’tkazilgan “Banklarga vasiylik qilish”
to’g’risidagi nizomga asosan amalga
oshirilad
Bankning faoliyati quyidagi hollarda bankning kreditorlari va omonotchilari uchun xavfli hisoblanib vasiy tayinlanishi lozim:
Barcha darajadagi kapital yetarliligi Markaziy bank o’rnatgan ko’rsatkichdan 75% va undan yuqori darajada kamayganda;
Bank o’z kreditorlari va omonotchilarining talablari bo’yicha to’lovlar koeffitsiyentini amalga oshira olmaganda;
Omonotchilar mablag’lari saqlanishi va ular manfaatlariga ziyon keltirishi mumkin bo’lgan boshqa hollarda Markaziy bank banklarga vasiy tayinlash to’g’risida qaror qabul qiladi. Vasiy tayinlash to’g’risida qaror qabul qilishda Markaziy vasiylik mexanizmi orqali bankning holatini zarur ijobiy holatga olib chiqish, bank aktiv va passivlarini saqlab qolishga e‘tibor qaratadi.
Vasiy ma’sul shaxs tayinlash tartibi. Vasiylikni joriy etishga doir taqdimnomada vasiylikni joriy etish asoslari, vasiy nomzodi hamda vasiylik tartibining amal qilish muddatlariga oid takliflar bo‘lishi lozim. Markaziy bank Boshqaruvining vasiylikni belgilash to‘g‘risidagi farmoyishi quyidagilarni o‘z ichiga olishi kerak:
vasiylik amal qilishining boshlanishi va davom etish muddati;
vasiy vakolatlari doirasiga kiruvchi cheklovlar ro‘yxati (agar ular mavjud bo‘lsa);
vasiy nomzodi.
Vasiyning asosiy vazifalari va huquqlari.
Vasiyning vazifasi - bankning kreditorlari va depozitorlari manfaatlarini ko‘zlab, uning to‘lovga layoqatliligini saqlab qolish hamda tiklash bo‘yicha choralar qabul qilish, mavjud tartib buzarliklarga barham berishni ta’minlovchi boshqarish mexanizmini yaratish,shuningdek, moliyaviy ahvolni sog‘lomlashtirish va bank faoliyatining qonunchilikka mos kelishini ta’minlashga yo‘naltirilgan samarali tadbirlarni amalga oshirishdan iborat.
Vasiy quyidagi huquqlarga ega:
O‘z xohishiga ko‘ra bank, bank nazorati, yuridik, konsalting yoki auditorlik kompaniyalari xodimlari yoki mustaqil mutaxassislar tarkibidan muvaqqat ma’muriyat uchun xodimlarni ishga yollash;
Vasiylik qilinayotgan bank xodimlarining ish haqini uning moliyaviy ahvolini hisobga olgan holda belgilash;
Bank xodimlarini amaldagi mehnat qonunchiligiga ko‘ra ishdan bo‘shatish;
Aamaldagi qonunchilikka muvofiq bank bo‘limlari va filiallarini yopish to‘g‘risida qaror qabul qilish;
Bank aksiyalari va boshqa qimmatli qog‘ozlariga doir dividendlarni, shuningdek, bank rahbariyati va mansabdor shaxslariga to‘lanadigan barcha to‘lovlarni to‘xtatib qo‘yish;
Bank aktivlari va passivlarini sotish va boshqalar.