Банк риски тушунчаси ва унинг турлари. Банк рискларини ҳисоблаш ва бошқаришнинг зарурлиги

Актив операциялар рисклари
Изоҳ
Кредит риски	бу риск мижоз томонидан асосий қарз суммасини ва кредит бўйича фоизларни тўлай олмаслик еҳтимоли бўлганда юзага келади.
Ҳисоб-китоб рисклари	бу рисклар банкнинг келишилган шартнома бўйича мижознинг талабига биноан ҳисоб-китобларни ўз вақтида ўтказа олмаслиги шароитида юзага келади.
Касса рисклари	бу рисклар банк кассаси орқали ўтувчи нақд пулларни сақланиши билан боғлиқ хавфли ҳолатлар натижасида юзага чиқади.
Бозор риски	бу рисклар нисбий бозор нархлари даражасининг кескин ўзгариши натижасида банк активлари ҳақиқий қийматининг пасайишини англатади. Бу бозор нархлари номақбул ўзгариши оқибатида еҳтимолий зарар кўрилиши туфайли рўй беради.
Валюта риски	бу риск валюта алмаштириш курсининг ўзгариши натижасида чет ел валютасида олиб бориладиган операциялар бўйича йўқотишлар ёки юқори фойда олиш еҳтимолини ифодалайди.
Инвестиция риски	бу риск қимматли қоғоз емитентининг молиявий ҳолати ёмонлашиши оқибатида инвестициялар портфелининг камайиши ёки қўйилган маблағларни йўқотиш рискини ифодалайди.
Лизинг операциялари бўйича риск	бу риск ижарачининг банкдан олган мулкидан самарали фойдалана олмаслиги, шунингдек, шартномада кўрсатилган тўловни ўз вақтида амалга ошира олмаслиги натижасида юзага келади.
Факторинг операциялари бўйича риск	бу риск банкнинг учинчи шахсдан сотиб олган қарздорнинг мажбуриятлари бўйича тўловни ўз вақтида амалга ошира олмаслик натижасида юзага келади.
Банк портфели риски	бу рисклар қимматли қоғозларнинг айрим турлари ҳамда ссудаларнинг барча категориялари бўйича зарар кўриш еҳтимоллиги билан боғлиқ ҳолда юзага келади.

Маълумки, банклар пассив операциялар ёрдамида ўзининг актив операцияларини амалга ошириш учун зарур ресурсларни жалб қилади. Бунда устав капиталини ошириш (ташкил етиш) мақсадида банклар фойдадан чегирмалар, бошқа юридик шахслардан кредитлар жалб қилиш, депозит каби пассив операцияларни бажарадилар. Шу жараёнда, яъни актив операцияларни ресурслар билан таъминлашдек мураккаб жараёнда пассив операциялар рисклари юзага келади.

“Активлар ва пассивларни бошқариш сифати билан боғлиқ рисклар”⁸