Bank ishi va investitsiyalar

 
8 
 
3 
 
 
 
11 
 
 
 
 
10 
4 
6 
13 
2 
5 
 
1 
 
 
1-to‘lovlarni oldi sotdi qilish shartnomasini imzolash. 2-sotib oluvchi o‘z 
bankiga akkreditiv ochish to‘g‘risida ariza beradi. 3-akkreditivni ochish, sotib 
oluvchining banki mol yetkazib beruvchining bankiga akkreditiv telegrammasini 
jo‘natadi. Bu akkreditivning ochilganligini bildiradi. Mana shu vaqtdan boshlab 
sotib oluvchining banki to‘lov yuzasidan kafilga aylanadi. 4-mol yetkazib 
beruvchining banki mol yetkazib beruvchini akkreditiv ochganligi haqida xabardor 
qiladi. 5-mol yetkazib beruvchi tovarlarni jo‘natadi. 6-mol yetkazib beruvchi 
tovarlar bilan bog‘liq hujjatlarni o‘zining bankiga uzatadi. 7-mol yetkazib 
beruvchining banki hujjatlarni tekshiradiva qabul qilib oladi. 8-mol yetkazib 
beruvchi banki tovar hujjatlarini sotib oluvchining bankiga to‘lov uchun jo‘natadi. 
9-sotib oluvchining banki akkreditiv bo‘yicha to‘lovni amalga oshiradi. 10-sotib 
oluvchining banki sotib oluvchiga tovar hujjatlarini beradi. 11-sotib oluvchi banki 
mol yetkazib beruvchi bankini to‘lov amalga oshirilganligi to‘g‘risida yozma 
ravishda xabardor qiladi. 12-mol yetkazib beruvchi banki to‘lov summasini mol 
yetkazib beruvchining joriy hisob raqamiga o‘tkazadi. 13-mol yetkazib 
beruvchining joriy hisob raqamidan ko‘chirma. 
 
4.6.To‘lov aylanmasining tarkibi. 
Pul-to‘lov aylanishi pul aylanishining bir qismi bo‘lib, unda pullar qanday 
shaklda taqdim etilganidan qat’i nazar to‘lov vositasi sifatida faoliyat yuritadi. 
Boshqacha aytganda, bunday holda iqtisodiy sub’ektlar o‘rtasida naqd pullik va 
Sotib 
oluvchining 
banki (9) 
Mol yetkazib(12) 
beruvchining 
banki (7) 
Mol 
yetkazib 
beruvchi 
Sotib 
oluvchi 

---

56 
naqd pulsiz shaklda ayirboshlash vositasi sifatida amal qiladigan pul mablag‘lari 
ko‘rib chiqiladi.
Pul mablag‘lari harakatining har biri bo‘yicha muqobil harakat ham amalga 
oshiriladi. Boshqacha aytganda, pullarning aylanishi ko‘p yo‘nalishli bo‘ladi va 
xo‘jalik faoliyati sub’ektlarini qamrab oladi. 
To‘lov aylanishi ushbu mamlakatda amal qiladigan to‘lov vositalarining 
uzluksiz harakat qilish jarayonidir. Boshqacha aytganda, pul aylanishi deganda 
to‘lov vositalarining shaklidan qat’i nazar bunday barcha vositalarning majmui 
tushuniladi. Bevosita pul mablag‘larining harakati va cheklar, depozit sertifikatlari 
va veksellarning ko‘chib yurishi shunga kiradi. Pul aylanishi to‘lov aylanishining 
bir qismidir. 
Pul aylanishi naqd pullik va naqd pulsiz shakllardagi pul belgilarining 
uzluksiz harakat qilish jarayonidir. 
O‘z navbatida pul aylanishi to‘lov vositalari muomalasining ikki shakliga: pul 
muomalasi (yoki naqd pullar aylanishi) va pul-to‘lov aylanishiga bo‘linadi. 
Pul muomalasi pul aylanishining naqd pul mablag‘lari muomalasi, pul 
belgilarining bir yuridik yoki jismoniy shaxslardan boshqa shaxslarga doimiy 
tarzda o‘tib yurishi bilan bog‘liq qismidir. Boshqacha aytganda, bu iqtisodiy 
sub’ektlar o‘rtasidagi muomalada qatnashadigan bevosita naqd pul massasidir. Shu 
tufayli pul muomalasini ba’zan naqd pullarning aylanishi deb ham atashadi. 
Pul-to‘lov aylanishi pul aylanishining bir qismi bo‘lib, unda pullar qanday 
shaklda taqdim etilganidan qat’i nazar to‘lov vositasi sifatida faoliyat yuritadi. 
Boshqacha aytganda, bunday holda iqtisodiy sub’ektlar o‘rtasida naqd pullik va 
naqd pulsiz shaklda ayirboshlash vositasi sifatida amal qiladigan pul mablag‘lari 
ko‘rib chiqiladi.