Bank ishi” fanidan Ma’ruza matnlari 1-mavzu: Bank ishi fanining predmeti va vazifalari. Reja

Lizing obektlarini tasniflash belgilari
Izoh
1	2	3
1.	Nima maqsadda foyda-lanishga qarab	tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish maqsadida olinadigan ob’ektlar
2.	Iste’mol qilish shakliga qarab	ishlab chiqarish jarayonida iste’mol qilinmaydigan ob’ektlar
3.	Murakkablik darajasiga qarab	ayrim buyumlar buyumlar majmuasi
4.	Qo‘zg‘aluvchanlik darajasiga qarab	ko‘chmas mulk shaklidagi ob’ektlar ko‘char mulk shaklidagi ob’ektlar
5.	Mulk shakliga qarab	davlat mulki shaklidagi ob’ektlar xususiy mulk shaklidagi ob’ektlar
6.	Tarmoqqa qarab	sanoat tarmog‘iga qarashli ob’ektlar qurilish tarmog‘iga qarashli ob’ektlar qishloq xo‘jaligi va h.k.

Jadvalning to‘rtinchi tartib raqamida keltirilganidek, lizing ko‘char va ko‘chmas mulkni ijaraga berishda ham qo‘llaniladi. Masalan, ko‘char mulk ko‘rinishidagi lizing transport vositalari, qurilish texnikasi, signallarni uzatish vositalari, asbob-uskunalar, dastgohlar, litsenziyalar, «nou-xau», loyihalar, kompyuter dasturlari va shunga o‘xshashlarni o‘z ichiga oladi.

Er uchastkalari va boshqa tabiat ob’ektlari, shuningdek, erkin muomalada bo‘lishi qonun hujjatlari bilan taqiqlangan yoki muomalada bo‘lishining alohida tartibi belgilangan mol-mulk lizing ob’ektlari bo‘lish mumkin emas.
SHuni ta’kidlash lozimki, lizing ob’ektini hisobga olishning o‘ziga xos xususiyatlari bor. Masalan, moliyaviy lizing ob’ekti lizing oluvchi balansida hisobga olinadi. Operativ lizing ob’ekti esa lizing beruvchi balansida hisobga olinadi.
Lizing ob’ektiga bo‘lgan mulk huquqi uni boshqa birovga o‘tkazilishi yoki sotilishi bilan aniqlanadi. Binobarin, lizing ob’ektiga bo‘lgan mulk huquqi lizing oluvchi tomonidan sotib olingunga qadar lizing beruvchiga tegishli bo‘ladi. Masalan, moliyaviy lizingda lizing shartnomasining amal qilish muddati tugagunga qadar barcha lizing to‘lovlari to‘langan taqdirda (agar lizing shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilmagan bo‘lsa) lizing ob’ektiga bo‘lgan mulk huquqi lizing oluvchiga o‘tishi mumkin.
Operativ lizingni amalga oshirishda lizing beruvchi va lizing oluvchi o‘rtasidagi lizing ob’ektining oldi-sotdi shartnomasi asosida lizing ob’ektiga bo‘lgan mulk huquqi lizing oluvchiga o‘tishi mumkin.
Lizing oluvchi bankrot bo‘lgan, uning mol-mulki xatga olingan yoki musodara qilingan taqdirda, lizing ob’ekti lizing oluvchining umumiy mol-mulkidan ajratiladi va lizing beruvchi qaytariladi. U mol-mulkni o‘z xohishiga ko‘ra, tasarruf etishi mumkin.
Agar lizing beruvchi va lizing oluvchilar o‘z huquqlarini uchinchi shaxsga berishmoqchi bo‘lsalar, u holda lizing beruvchi lizing oluvchini xabardor qilgan holda lizing shartnomasi bo‘yicha o‘z huquqlaridan to‘liq yoki qisman uchinchi shaxslar foydasiga voz kechishi mumkin. Xuddi shu tariqa lizing oluvchi lizing beruvchining ruxsati bilan moliyaviy lizing shartnomasi bo‘yicha o‘z huquqlaridan to‘liq yoki qisman uchinchi shaxslar foydasiga voz kechishi mumkin.

Lizing operatsiyalarining turlari.

Lizingning asosiy turlarini quyidagi belgilar bo‘yicha batafsil tasniflash mumkin ( 34-jadval).