Bank hisobi va audit

4. Qimmatli qog‘ozlar bilan anderrayting operatsiyalari hisobi. 
Banklarning  qimmatli  qog‘ozlar  bilan  operatsiyalaridan  biri  anderrayting 
operatsiyalaridir.  Anderrayting  operatsiyalari  –  qimmatli  qog‘ozlarni  ularning 
birinchi egalariga sotish  hamda emitent topshirig‘iga ko‘ra qimmatli qog‘ozlarni 
so‘ndirish operatsiyalaridir.  
Qimmatli  qog‘ozlar  emitentdan  joylashtirish  uchun  olinganda  quyidagi 
buxgalteriya o‘tkazmasi amalga oshiriladi:  
Debet  93616  -  “Davlatning  shartli  tarzda  saqlanayotgan  qimmatli  qog‘ozlari” 
yoki 
93623 - “Saqlanayotgan xususiy qimmatli qog‘ozlar/tijorat hujjatlari” 
Kredit  96379  -  “Saqlanayotgan  qimmatli  qog‘ozlar  va  boshqa  qimmatbaho 
buyumlar bo‘yicha kontr-hisobvaraq”. 
 
Emitentning  qimmatli  qog‘ozlarini  joylashtirishdan  olingan  pul 
mablag‘larining hisobi 22608 - “Mijozlarning qimmatli qog‘ozlar bilan bo‘ladigan 
operatsiyalar  bo‘yicha  mablag‘lari”  balans  hisobvarag‘ining  “Qimmatli 
qog‘ozlarning  chiqarilishiga  xizmat  ko‘rsatish  bilan  bog‘liq  emitentlar 
mablag‘lari” alohida shaxsiy hisobvarag‘ida hisobga olinadi.  
Qimmatli  qog‘ozlarni  ularning  birinchi  egalariga  joylashtirishda, 
shuningdek,  joylashtirilmagan  qimmatli  qog‘ozlarni  emitentga  qaytarishda 
qimmatli  qog‘ozlarning  nominal  qiymati  bo‘yicha  quyidagi  buxgalteriya 
o‘tkazmasi amalga oshiriladi: 
Debet  96379  -  “Saqlanayotgan  qimmatli  qog‘ozlar  va  boshqa  qimmatbaho 
buyumlar bo‘yicha kontr-hisobvaraq” 
Kredit  93616  -  “Davlatning  shartli  tarzda  saqlanayotgan  qimmatli  qog‘ozlari” 
yoki 
93623 - “Saqlanayotgan xususiy qimmatli qog‘ozlar/tijorat hujjatlari”. 
 
Bank qimmatli qog‘ozlarni emitent topshirig‘iga asosan emitent mablag‘lari 
hisobiga  so‘ndiradi.  Emitentdan  olingan  mablag‘lar  22608  -  “Mijozlarning 
qimmatli  qog‘ozlar  bilan  bo‘ladigan  operatsiyalar  bo‘yicha  mablag‘lari” 
hisobvarag‘ining  “Qimmatli  qog‘ozlarni  chiqarish  bo‘yicha  emitentlarning 
mablag‘lari” alohida shaxsiy hisobvarag‘ida hisobga olinadi. Emitentning qimmatli 
qog‘ozlari so‘ndirilganda, so‘ndirish summasiga quyidagi buxgalteriya o‘tkazmasi 
amalga oshiriladi. 
Debet  22608 - “Mijozlarning qimmatli qog‘ozlar bilan bo‘ladigan operatsiyalar 

---

 
104 
 
bo‘yicha mablag‘lari” 
Kredit  10101  -  “Aylanma  kassadagi  naqd  pullar”  yoki  bankning  vakillik 
hisobvarag‘i yoki mijoz hisobvarag‘i. 
Bir vaqtning o‘zida  so‘ndirilgan  qimmatli  qog‘ozlarning  blankalari 90303  – 
“Davlatning  qimmatli  qog‘ozlari  blankalari”  va  96305  –  “Davlatning  qimmatli 
qog‘ozlari blankalari bo‘yicha kontr-hisobvaraq” nomli ko‘zda tutilmagan holatlar 
hisobvaraqlariga  1  so‘m  shartli  bahoda    kirim  qilinadi.  Boshqa  tashkilot  va 
muassasalarning  qimmatli  qog‘ozlari  blankalari  esa  90317  va  96315  ko‘zda 
tutilmagan  holatlar  hisobvaraqlariga  kirim  qilinadi.  Emitent  topshirig‘iga  ko‘ra 
so‘ndirilgan  qimmatli  qog‘ozlarning  blankalarini  emitentga  o‘tkazishda  teskari 
provodkalar o‘tkaziladi.  
Anderrayting  xizmatlarini  amalga  oshirishdan  olingan  daromadlar  45294  - 
“Boshqa  ko‘rsatilgan  xizmatlar  va  vositachilik  uchun  olingan  daromadlar” 
hisobvarag‘ining “Qimmatli qog‘ozlarni chiqarilishiga xizmat ko‘rsatish bo‘yicha 
bank  operatsiyalaridan  olingan  daromadlar”  alohida  shaxsiy  hisobvarag‘ida 
hisobga olinadi.