Bank faoliyati indd

2-chizma


Bank faoliyatining barcha jarayonlari tahlil qilinadi


Bankning ma’lum bir operatsiyasi, bo‘linmasi tahlil qilinadi


Bank faoliyatining alohida olingan jarayonlari tahlil qilinadi

Tahlilning mazmuniga ko‘ra amalga oshiriladigan tahlillar uning mazmu- ni va ko‘zlangan maqsadiga ko‘ra yuqorida ko‘rib o‘tilgan tahlil subyektla- rining barchasi tomonidan amalga oshirilishi mumkin.

Lekin, lokal va tematik tahlil asosan ichki tahlil sirasiga kiradi. Kompleks tahlil asosan bankning ma’lum bir hisobot davridagi faoliyati-

ni o‘rganishga qaratilmog‘i lozim. Lokal tahlilda bankning ma’lum bir filiali faoliyati yoki ma’lum bir faoliyat turi, masalan, kredit operatsiyalari tahlil qilinadi. Tematik tahlilda faoliyatning ayrim turlari, ularni yanada samarali- roq tashkil etish maqsadida o‘rganiladi.

Tahlil qilinayotgan davrga ko‘ra bank faoliyati tahlili quyidagicha tasnif- lanadi.

3-chizma

Bank operatsiyalarini amalga oshirish jarayonida amalga oshiriladi

Ma’lum muddatda (kundalik, haftalik, oylik) o‘tkaziladi

Kelgusi davrda bank strategik rejalarini aniqlash, biznes rejani muvofiqlashtirish maqsadida o‘tkaziladi.

Operativ, joriy va istiqbolli tahlillar bankning ichki tahlili hisoblanadi. Ular asosan amalga oshirilayotgan bank operatsiyalarini baholash, unga ta’sir etayotgan omillarni aniqlash, kelgusida faoliyat samaradorligini oshi- rish uchun istiqbolli chora-tadbirlar belgilashda muhim ahamiyat kasb etadi. Operativ tahlil odatda har bir operatsiyani amalga oshirishi uchun mas’ul bo‘lgan xodimlar tomonidan amalga oshiriladi. Joriy va istiqbolli tahlillar bankning ichki apparati tomonidan amalga oshiriladi. Qaror qabul qilish uchun bank boshqaruviga taqdim etiladi. Bank boshqaruvi tahlil natijalarini umumlashtirgan holda faoliyat samaradorligini yaxshilash yuzasidan Qaror- lar qabul qiladi.

Bundan tashqari iqtisodiy adabiyotlarda tahlil boshqaruv obyektiga qarab moliyaviy va boshqaruv tahliliga ajratilishi ham ta’kidlab o‘tilgan.

Moliyaviy tahlilda pul mablag‘larining harakati, daromadlar tarkibi va miqdori, xarajatlar tarkibi, moliyaviy natijalari, moliyaviy resurslar, moli- yaviy barqarorlik ko‘rsatkichlari va faoliyat rentabelligi kabilar hisob tizimi va moliyaviy hisobotlar ma’lumotlaridan foydalangan holda o‘rganiladi. Boshqaruv tahlilida asosan bankka chetdan jalb etilgan va o‘z mablag‘larini samarali boshqarish, passiv va aktiv operatsiyalarini muvofiqlashtirish, kredit portfelini boshqarish, mehnatning tashkil etilishi, asosiy vositalar va yordam- chi materiallardan samarali foydalanish, daromad va xarajatlarni boshqarish kabilar nazarda tutiladi.

Yuqorida bildirilgan fikrlarni xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, bank faoli- yati tahlilining turlari har xil bo‘lishiga qaramasdan, ulardan tahlil jarayonida o‘rganilayotgan ko‘rsatkichning mazmun-mohiyatiga qarab turli usullarni qo‘llab, taqqoslanayotgan ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi farqlar va bu farqlarni keltirib chiqargan omillar aniqlanadi.

Bank faoliyati tahlili jarayonida ma’lum bir bankning faoliyatini boshqa bir bankining faoliyati bilan taqqoslab o‘rganish ham muhim ahamiyatga ega.

Bir bankning hududlardagi filiallari faoliyatining turli jabhalarini taqqos- lash orqali, Bank boshqaruvi ilg‘or amaliyot tajribasini ommalashtirish imkoniyatlariga ega bo‘ladi. Respublikamizda O‘zbekiston Respublikasi banklari assotsiatsiyasi qoshida tashkil etilgan «Axbor Reyting» kompani- yasi tomonidan mavjud barcha tijorat banklarining har choraklik va yillik faoliyatlari natijalari xalqaro andozalarga asoslangan holda tahlil qilinadi.

Uning natijalariga asosan bank faoliyati baholanadi. Bu o‘z navbatida, banklar tomonidan raqobat muhitida uning raqobatbardoshligini oshirish uchun faoliyatining qaysi jihatlarini samarali boshqarish haqida chora-tadbir- lar belgilashiga yordam beradi.

Bank faoliyatini har tomonlama chuqur tahlil qilishda statistikada qo‘laniladigan guruhlash, iqtisodiy indekslash, zanjirli almashtirish, balans, korelyatsiya, regretsiya, matritsa kabi uslublardan har tomonlama foydala- niladi. Hozirgi zamon bank texnologiyalari, matematik dasturlardan oqilona foydalanish faoliyat tahlilining tezkorligi va samaradorligini oshiradi.

2-BOB.