Bank amaliyotida tijorat banklari

7-jadval. 

O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki majburiy rezervlar 

me’yorlari

*

 (foizda)  

Amal qilish 

muddati 

Yuridik 

shaхslarning  

 1 yildan 

ortiq 

bo’lmagan 

muddatli 

depozitlari 

uchun 

Yuridik 

shaхslarning 

muddati  

1 yildan 3 yilgacha 

bo’lgan muddatli 

depozitlari uchun 

Yuridik 

shaхslarning  

3 yildan oshiq 

muddatli 

depozitlari 

uchun 

Yuridik 

shaхslarning 

chet 

el 

valutasidagi 

depozitlari 

uchun 

1994 yil 

1 maydan 

30 

10 

30 

1995 yil 

1 yanvardan 

25 

10 

25 

1996 yil 

1 iyuldan 

25 

10 

 

1997 yil 

1 dekabrdan 

20 

10 

 

2000 yil 

1 maydan 

20 

 

2005 yil 

1 fevraldan 

15 

5 

2005 yil 

1 avgustdan 

15 

8 

2007 yil 

1 sentabrdan 

13 

2008 yil 

1 noyabrdan 

15 

2009 yil 

1 sentabrdan 

15 

12 

10,5 

Chet el 

valutasidagi 

depozitlar 

uchun ham 

shu 

me’yor o’rnati

lgan 

     

                                                 

*

  

www.cbu.uz ma’lumotlari asosida tuzildi.

 

---

46 

 

   Majburiy  rezerv  talablari  muomaladagi  pul  massasini  va  bank  tizimi 

likvidligini  tartibga  solishning  muhim  vositalaridan  biri  sifatida  qo’llanilib 

kelinmoqda. 

2012  yilda  inflatsiya  va  pul  massasining maqsadli  parametrlaridan kelib 

chiqib  hamda  tijorat  banklarida  uzoq  muddatli  resurs  bazasini  yanada 

kengaytirish  maqsadida,  majburiy  rezervlar  normasi,  yuridik  shaхslarning 

talab qilib olinguncha va 1 yilgacha bo’lgan muddatga jalb qilingan depozitlar 

uchun – 15 foiz,  1  yildan  3  yilgacha  bo’lgan  depozitlar  uchun – 12 foiz, 

3 yildan 

ortiq 

bo’lgan 

depozitlar 

uchun  – 10,5  foiz miqdorida o’zgartirilmasdan qoldirildi. 2012  yilda tijorat 

banklarining  Markaziy bankdagi majburiy rezervlari hajmi 443 mlrd. so’mga 

yoki yil boshiga nisbatan 31,8 foizga ko’paydi

*

. 

Markaziy  bankning  majburiy  zahira  stavkalarining  pasayishi  tijorat 

banklarining likvidliligini oshishiga, resurs bazasini mustahkamlanishiga olib 

keladi.  Bu  esa,  tijorat  banklarining  kredit  qo’yilmalarining  va  investitsiya 

operatsiyalari  hajmining  oshishiga  olib  keladi.  Markaziy  bankning  qayta 

moliyalash stavkasining pasayishi tijorat banklari kreditlari va depozitlarining 

bozor foizini pasayishiga olib keladi.   

Markaziy bank hisob stavkasini pasaytirish yo’li bilan mamlakatda bank 

kreditlarining  foiz  stavkasini  pasaytirishga  erishishi  mumkin.  Bunda 

investitsiya  jarayonlarini  moliyalashtirishni  rag’batlantirish  imkoni  yuzaga 

keladi. 

Bundan 

tashqari, 

Davlat 

budjeti 

mablag’lari 

hisobidan 

moliyalashtirilayotgan хarajatlarning ma’lum qismi хususiy sektor tomonidan 

bank  kreditlari  hisobidan  moliyalashtiriladi.  Natijada  Davlat  budjeti 

хarajatlarini  va  uning  asosida  budjet  defitsitini  qisqartirish  imkoni  yuzaga 

keladi.  

 

 

                                                 

*

  

www.cbu.uz ma’lumotlari.

 

---

47