кўплаб фуқароларни чет элда иш билан таминлаш бўйича бандлик агентликлари интернет-ресурслар орқали амалга оширилаётган фирибгарлик ва таъмагирлик ҳолатлари мавжудлиги аниқланди.
Жумладан, 2018 йил 16 октябрда қабул қилинган «Ўзбекистон Республикаси фуқароларини хорижда ишга жойлаштириш бўйича фаолиятини лицензиялаш тартиби тўғрисида»ги қонунига мувофиқ хорижий давлатлардан иш топиш ва ишга жойлаштириш борасида хизматлар кўрсатилиши хусусий бандлик агентликлари томонидан амалга оширилишига рухсат этилгани фуқаролар учун қулайликлар яратгани билан бирга, қатор муоммоларни юзага келтираётгани ҳақида маълумот олинди.
«Telegram» мессенжеридаги «xususiy bandlik agentliklar haqida» гуруҳидаги мавжуд маълумотларда келтирилишича, сўнгги вақтларда агентликлар мурожаат қилган фуқаролардан тегишли хужжатлар билан бирга хорижга чиқиш ва у ерда фаолият юритиш учун белгиланган умумий сарф-харажатларга олдиндан тўловни тўлиқ миқдорда ундириб, мижозларнинг хорижга ишлашга чиқиш навбатини сунъий тарзда узоқ муддатга суриш орқали мавжуд маблағларни ўз манфаатларида «айлантирмоқда».
Шунингдек, олинган маълумотларга кўра, дастлабки босқичда кўплаб тушум маблағларини йиғиш мақсадида чексиз миқдорда мижозларни рўйхатдан ўтказиш орқали мурожаат қилганлиги учун бошланғич тўлов қайтирилмаслик шарти билан олинаётгани келтирилган. Кейинги босқичда эса хориждан ишчи виза келмай қолганида ёки мурожаатчи иш билан таъминланмаганида хориждаги сарф-ҳаражатларига олдиндан ундирилган умумий сумманинг 30%, камида 1500 АҚШ доллари ва ундан ортиқ сумма асоссиз ушлаб қолинаётгани фойдаланувчилар томонидан кескин норозиликларга сабаб бўлмоқда:
- Нега булар жўната олмаслигини билиб туриб олдиндан пулни олиб, реклама тарқатиб, одамларни жалб қилиб алдаб шартномани кўпайтириб ташаяпти хайронман, жўнатадиган тақдирда ҳам хаммани жўнатолмиди, шунча одамга қаттан иш ўрни қилиб беради лекин қўрқмасдан пулини олаяпти охири борми узи? - Қизиқтиришга ўзимиз ўқитамиз дейишади шартнома қиласиз тўлов қиласиз, улар пулли бўлишади, агар сизи каллез олмаса мажбурлаб киргизиш иложсиз, посолдан ўтаолмасез мабодо 30% га куясиз дегани, сиз бн шартнома қилдими толов қилдизми улар фойдада дегани ками 1500$ йўқотасиз. Шартномани муддати тугаме отказ қилсез ҳам 30% куясиз, яхши бизнес қилади булар ХБА (хусусий бандлик агентлиги) шартномани 100% ўзларини фойдасига тузишаяпти улар хеч нима йўқотишмеди. Фойдаланувчилар томонидан мазкур агентликлар айрим ҳолатларда фуқароларни туристик виза орқали чет давлатга юбориб, у ёқда иш билан таъминлашни ваъда қилгани ҳолда ноқонуний ҳаракатларни амалга ошираётгани таъкидланган.
Шу билан бирга, Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги рўйхатида лицензияга эга бўлмаган айрим хусусий бандлик агентликлари ўз фаолиятини ноқонуний давом эттираётгани натижасида бу ҳақида маълумотга эга бўлмаган фуқароларнинг аксарияти алданиб қолаётгани ҳамда хорижга ишга кетишдаги умумий харажатлар учун талаб этиладиган тўлов миқдори икки-уч баробар қиммат олинаётгани фойдаланувчиларнинг қизғин муҳокамасига сабаб бўлмоқда.
Хусусан, «Telegram» мессенжерида вазирлик лицензиясига эга бўлмай туриб, ноқонуний фаолият юритаётган «Let’s GO хусусий бандлик», «THEBESTJOBS» ва «РАБОТА ЗА ГРАНИЦЕЙ» каналлари аниқланди.
«Let’s GO хусусий бандлик» канали жорий йил 1 февралида ташкил этилган бўлиб, 200дан ортиқ аъзоларига эга. Каналдаги рекламаларда лицензия (№00019) ва агентликка мурожаат қилиш учун +998999901031 телефон рақами кўрсатилган ҳолда ўндан ортиқ хорижий давлатларда ишга таклиф қилинган маълумотлар жойлаштирилган. Кўрсатилган рақам орқали ушбу каналнинг администратори тўғрисида қуйидаги маълумотлар аниқланди: Миролимов Музаффар Усмонович, паспорт серияси ва рақами: АА5518320, 28.08.1985 йилда Андижон вилояти Пахтаобод шаҳрида туғилган.
«Best-Job-Recruitment xususiy bandlik agentligi» МЧЖ «Ўзбекистон Республикаси фуқароларини хорижда ишга жойлаштириш бўйича фаолиятини лицензиялаш тартиби тўғрисида»ги Низомнинг 15 ва 24 бандларига асосан аризаси рад этилганига қарамасдан, «Telegram» мессенжеридаги «THEBESTJOBS» канали орқали фаолиятини давом эттириб келмоқда. Ушбу каналнинг 4564 аъзоси бўлиб, +998946754554 телефон рақами орқали рўйхатдан ўтказилган. Кўрсатилган телефон рақами орқали админ тўғрисида қуйидаги маълумотлар олинди: Рахимов Ойбек Низомиддинович, паспорт серияси ва рақами: АА0043480, 26.01.1986 йил Тошкент шаҳар Мирабод туманида туғилган.
«Job garant xususiy bandlik agentligi» МЧЖ Низомнинг 15 ва 24 бандларига асосан аризаси рад этилганига қарамасдан, «РАБОТА ЗА ГРАНИЦЕЙ» канали ноқонуний фаолият юритиб келмоқда. Канал жорий йилнинг 26 апрелида ташкил этилган бўлиб, 200га яқин аъзолари мавжуд. Каналдаги рекламаларда доимий равишда Европа давлатларида ишлаш таклиф қилиб борилади. Администратори томонидан мурожаат учун +998998501344 телефон рақамини кўрсатилган. Мазкур рақам орқали админ ҳақида қуйидаги маълумотлар олинди: Ибрагимов Ғайрат Атхамович, паспорт серияси ва рақами: АА4640514, 11.06.1986 йил Тошкент шаҳар Яшнаобод туманида туғилган.
Юқоридаги маълумотларнинг таҳлилига кўра, хусусий бандлик агентликларининг белгиланган қонунчиликка зид равишда фаолият олиб бораётгани ва хорижда ишлаш учун мурожаат қилувчи фуқаролардан таъмагирлик ва фирибгарлик йўли билан маблағлари ўзлаштираётгани, бунинг оқибатида ишчи мигрантлар агентликларга ишончини йўқотиб, мустақил равишда чет элларга чиқиб одам савдоси қурбонларига айланаётгани кузатилмоқда. Шу ўринда, бундай ҳаракатлар фуқароларда ҳукумат томонидан меҳнат мигрантлари ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича олиб борилаётган ислоҳотларга ишончсизликни келтириб чиқармоқда.
