Baliqlar baliqlar

Ikki xil nafas  oluvchilar (Dipnoi)  ning  kenja sinfi. Ikki xil nafas 
oluvchilar bir qancha sodda tuzilish belgilariga ega bo'lishi bilan boshqa 
suyakli baliqlardan farq qiladi. Xususan, skeletoning xordadan iboratligi, 
umurtqalari  tanasining  deyarli  rivojlanmaganligi,  arterial  konusi  va 
ichagida spiral klapanining bo'lishi ulam i tog'ayli baliqlarga yanada 
yaqinlashtiradi. Shu bilan birga, juft suzgichlari skeleti, jabralar qopqog'i, 
miya qutisi skeletlarining  suyakdan  iboratligi,  suzgich  pufagi borligi 
ular suyakli baliqlarga yaqinligini ко 'rsatadi.
108

Ikki  xil  nafas  oluvchilar skeletining  k o 'p   qismi  tog'aydan  iborat, 

lekin xorda ham  um r bo'yi saqlanib qoladi. Umurtqalarning faqat ustki 
va ostki yoylari rivojlangan. Miya qutisi asosan tog'aydan iborat, faqat 
ayrim joylarda suyak saqlanib qoladi.
Shuning  bilan  birga  ikki  xil  nafas  oluvchilarda  tan g lay —kvadrat 
tog'ayi miya qutisiga bemalol qo'shilib ketgan. Jabradan tashqari o ’pka 
ham nafas olishda qatnashadi. Buning uchun ichakning ostida joylashgan 
bitta yoki ikkita pufakcha xizmat qiladi.
Ikki xil nafas oluvchilam ing ancha murakkab tuzilishi belgilaridan 
yana  biri  oldingi  miyaning  kuchli  rivojlanganligidir.  Miya  qopqog'i 
tog'ayli baliqlam iki singari epiteliy (teri) suyakdan emas, balki xondral 
suyaklardan hosil bo'lgan nerv hujayralariga ega. Jinsiy sistemasi, bir 
tomondan tog'ayli baliqlamikiga, ikkinchi tom ondan amfibiyalamikiga 
o'xshab ketadi.  Chunonchi, tana bo'shlig'iga ochiladigan M yuller nayi 
tuxum yo'li funksiyasini o'taydi. Erkagida maxsus urug' yo'li bo'lmaydi, 
urug' yo'li funksiyasini mezonefrik buyrakning oldingi qismidan o'tuvchi 
Volf kanali bajaradi.
Ikki xil nafas oluvchilar paleozoyning devon davrida paydo bo'lib, 
paleozoy  oxiri  va  mezozoy  boshida  keng  tarqalgan.  Hozirgi  davrda 
ikkita turkum  vakillari uchraydi.