Bakteriya hujayrasining tuzilishi va sistematikasi

Bakteriya hujayra devori.

Hujayra devorining o’zi ham ma’lum qattiqlikga ega. SHu bilan birga u elastiklikka ham ega bo’lib oson buqiladi Hujayra devorini ultratovush va lizotsim fermentlari bilan parchalasa bo’ladi.. Hujayra devori lizotsim bilan parchalanganda u sharsimon shaklga o’tadi. Hujayra devori hujayrani har xil mexaniq ta’sirlardan, osmotik bosimdan saklaydi.

Hujayra devori bakteriyani ko’ayishi va bo’linishi, irsiy moddalarning taqsimlanishini ham idora qiladi.

Hujayra devorining qalin:ligi 10 - 80 nm bo’lib hujayra massasining 20% ni tashkil etadi. Hujayra devori orqali katta molekulali moddalar kirishi mumkin. Hujayra devori sitoplazmatik membrana bilan birlashtiruvchi iplar — "ko’prikchalar" vositasida boglangan. Hujayra devori bakteriyalarni gram usulida bo’yaganda, musbat yoki manfiy bo’lish:ligini belgilaydigan omildir. Hujayra devori asosan peptidoglikan (murein) dan tashkil topgan. Bu № — atsetil № — glyukozamin va № — atsetil muram kislotasi, galma - gal bir-biri bilan $ —1.4 bog’lar bilan boangan geteropolimerdir. Bu polisaharid zanjirlar bir-biri bilan peptid bog’lari orqali boglangan. Peptidoglikan hujayra devoriga rigidlik xususiyatini beradi va bakteriya shaklini saqlab turadi. Gram musbat bakteriyalarda ko’p qalin:li peptidoglikan bor (50 - 90%). U murakkab ravishda oqsil, polisaharid, teyxo kislota (fosforli ribit va fosfor kislotasi glitseridi) bilan boglangandir.

Gram manfiy bakteriyalarda peptidoglikan 1 qalin: bo’lib (1 — 10%) ularda tashqimembrana ham bor. Tashqimembrana fosfolipid, lipopolisaharid va oqsillardan to’zilgan.

Demak, bakteriyalarning Gram buyicha har xil buyalishi bakteriya hujayra devoridagi peptidoglikan mikdori va uning lokalizatsiyasiga (joylashishiga) borlikdir. Aniqlanishicha, hujayra devorida har xil o’simtalar, do’ngliklar, tikon kabilar bor. o’simta

Hujayra devori faqat mikoplazmalar va L —shakllik bakteriyalarda bo’maydi. Ko’p incha biror antibiotik ta’sirida yoki tabiiy sharoitlarda o’z—o’zidan L —shaklli bakteriyalar hosil bo’lishi. mumkin. Ularda hujayra devori qisman saqlanib qolgan. Ularda ko’p ayish xususiyatlari tula saqlangan. Ular katta yoki kichik shar shaklida bo’lib ko’p gina patogen va saprofit bakteriyalarda topilgandir.