Bakteriofaglar, antibiotiklar, mikroorganizimlarni infeksiyadan saqlanishda normal mikrofloraning ahamiyati

Kimyoprofilaktika va kimyoterapiya
Tibbiyot amaliyotida yuqumli kasalliklami davolash va oldini olishda kimyoviy moddalardan foydalanilib kelingan. Hindular bez- gakka qarshi kurashishda xin daraxti ildizidan keng foydalanishgan. Yevropada esa XVI asrda zaxmni davolashda simobni qo‘llashgan. Kimyoterapiya deb, kasalliklami davolashda kimyoviy moddalardan foydalanishga aytiladi. Bu kimyoviy moddalar kasallik qo‘zg‘atuvchiga spetsifik ta’sir ko‘rsatib, odam hujayra va to‘qimasiga ta’sir etmaslik xossasiga ega. Kimyoterapiyaning ilmiy asoslari P. Erlix tomonidan ta’riflangan. U birinchi bo‘lib margimush (mishyak) saqlovchi salvar- san va neosalvarsan preparatlarini kashf qiladi. Bir necha o‘n yillar davomida bu preparatlar bilan zaxm kasalligini davolab keladi.
Kimyoprofilaktika deb, yuqumli kasalliklarning oldini olishda kimyoviy preparatlar qo‘llanilishiga aytiladi. Kimyoterapevtik preparat- larning kasallik qo‘zg‘atuvchisiga ta’sir etishining asosi ularning 84 mikroorganizm metabolizmi uchun kerak bo‘lgan qator moddalarga: aminokislotalar, vitaminlar, fermentlar va boshqalarga, kimyoterapevtik preparatlaming molekula tuzilishining o‘xshashligidadir. Bunda bakteriya hujayrasi o‘ziga kerakli komponentlami so‘rish o‘rniga preparatni so‘radi va bu preparat o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Hujayradagi kerakli sistemalaming buzilishi natijasida u nobud bo‘ladi (bakteriotsid ta’sir), ta’sir etish kuchi kamroq bo‘lsa, bakteriostatik ta’sir ko‘rsatiladi.
Sulfanilamid preparatlaming (streptotsid, norsulfazol, sulfadi- mezin va b.) kashf qilinishi kimyoterapiya rivojlanishining asosiy bosqichlaridan biri bo‘lib hisoblanadi. Ular angina, yiringli yallig‘- lanish infeksiyalarini, ichak kasalliklarini davolashda yaxshi natija beradi. Sil kasalligiga qarshi kurashishda sintetik kimyoterapevtik preparatlardan PASK (paraminosalitsilat kislota), tibon, ftivazid va boshqalar katta yordam beradi. Hozirgi vaqtda viruslar va o‘smalarga qarshi kimyoviy preparatlar ishlab chiqilmoqda va qo‘llanilmoqda. Biologik kelib chiqi- shiga ega bo‘lgan kimyoterapevtik preparatlardan antibiotiklar katta ahamiyatga ega.
Shuningdek, kimyoterapevtik preparatlar salbiy ta’sir ko‘rsatish xossasiga ham ega. Ular ma’lum moddalar almashinuvi zanjiriga ta’sir ko‘rsatib, mikrob hujayrasi qatorida odam hujayrasiga ham ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Kimyoviy preparatlar bilan davolanish natijasida odam organizmida qo‘shimcha ta’sir ko‘rsatadigan oraliq mahsulotlar ko‘p miqdorda to‘planib qoladi. Preparatlami qo‘llash natijasida odam organizmida qon tarkibining o‘zgarishi, hujayralaming mutatsiyasi va boshqa funksional buzilish hodisalari vujudga kelganligi ko‘rsatib o‘tilgan.