Bakterial kasalliklarning asosiy belgilari. Gulli parazitlarning asosiy

Shumg‘iya
(
Orobanche
). Shumg‘iya-shumg‘iyadoshlar oilasiga 
(
Orobanchaceae
) mansub bo‘lib, ildizda parazitlik qiluvchi gulli 
o‘simliklarga kiradi. U etli, sarg‘ish ostki qismi yo‘g‘on poyaga ega 
bo‘lib, barglari deyarli yo‘qolib qipiqsimon tusni olgan. SHumg‘iyani 
ildizi yo‘q, gullari-boshoq. Bu boshoqlarda juda ko‘p, mayda bir necha 
yillar davomida tuproqda o‘z unuvchanligini yo‘qotmaydigan urug‘lar 
etiladi. Shumg‘iya bir yillik o‘simlikdir. 
Xo‘jayin o‘simlikning ildizidan ajratilgan moddalar ta’sirida 
shumg‘iya urug‘i unib chiqib o‘simlikni ildiziga yopishib rivojlana 
boshlaydi. Ildizga yopishgan shumg‘iyadan yumaloq kurtak hosil 
bo‘ladi. Undan esa ildiz ichiga o‘sib kirgan so‘rg‘ichlar yuzaga keladi, 
so‘ngra o‘simlikning poyasi rivojlanadi. SHumg‘iyani quyidagi 
turlarining zarari kattadir, shulardan kungaboqar shumg‘iyasi 
(
Orobanche cunana
) shoxlangan shumg‘iya (
Orobanche ramosa
), misr 
shumg‘iyasi (
Orobanche aeqipthica
), sariq shumg‘iya (
Orobanche 
lutea
). Shumg‘iya o‘zaro morfologik belgilari bilan bir-biridan farq 
qilmasdan, balki ma’lum o‘simlikka moslanganligi bilan xam farqlanadi. 
Zarpechak 
(Suscuta
). Zarpechak o‘simlik poyasida parazitlik 
qiluvchi gulli o‘simlikdir. U xlorofilsiz bo‘lib, ildizi xam, bargi xam 
yo‘q. Zarpechak ingichka, ayrim hollarda shoxlangan poyasi bilan 
xo‘jayin o‘simlik bandiga yopishib, so‘rg‘ichlari yordamida undan 
o‘ziga kerakli bo‘lgan suv, mineral va organik moddalarni oladi. 
Zarpechak juda ko‘p miqdorda urug‘ hosil qiladi. Bu urug‘ tuproqda 
ko‘pincha xo‘jayin-o‘simlikning urug‘i bilan saqlanadi. Zarpechak 
urug‘i ko‘sakchalarda hosil bo‘ladi. Bu urug‘lar madaniy o‘simliklar 
urug‘i bilan, chirimagan go‘ng va bir qator boshqa yo‘llar orqali 
tarqalishi mumkin. Zarpechak faqat urug‘i yordamida emas, balki 
poyasini ayrim bo‘laklari orqali xam tarqaladi. Zarpechakning keng
tarqalgan va zararli turlari quyidagilardir: evropa zarpechagi (
Cuscuta 
europaea
), zig‘ir zarpechagi (
Suscuta)
, dala zarpechagi (
Suscuta 
arbensis
), ingichka poyali zarpechak (
Suscuta apporoximata
). 

---

Kerakli jixozlar:
Gerbariydan namunalar (zarpechak, shumg‘iya, 
arsetobium, omela). Omelani fiksatsiyalangan urug‘i. Rangli jadvallar. 
1
2
3 
1-
 Omela;2-zarpechak;3-shumg‘iya