Bajarilayotgan ishlarning davomiyligi (innovatsion davrning kattaligi)

bo‘yicha ishtirok etgan ilmiy xodimlarining soni

	Korxonalar	2015-yil	2016-yil	2017-yil
	Fanlar akademiyasi	2950	2942	2533
	Oliy va o‘rta MTV	7359	7520	6547
	Sog‘liqni saqlash vazirligi	1702	1880	1568
	Xalq ta’limi vazirligi	105	130	125
	Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi	1963	2013	1524
	Boshqalar	5756	5528	3725
	Jami	19835	20013	16022

Eng kam ishtirokchi Xalq ta’limi vazirligiga huzurlaridagi korxonalardan bo‘lib 2015yilda 105 tani 2016yilda 130 tani 2017yilda esa 125 tani tashkil etgan. 2017yilga kelib ishtirokchilar soni 2015yilga nisbatan 19,2foiz ga kamaydi.

2017-yil yakuni bo‘yicha ilmiy-tadqiqot 103 patent va dasturiy mahsulotlarga guvohnoma olingan. 1653 ta ilmiy muassasa (shundan 462 tasi xorijda), 83 ta monografiya (shundan 7tasi xorijda) ilmiy anjumanlar to‘plamlarida 1948 ta tezislar (shundan 669 tasi xorijda) chop etilgan. Bundan tashqari 284 ta ishlanma amaliyotga joriy etilgan.

“Web of Science”” xalqaro ilmiy ma’lumotlar bazasiga milliy obuna bo‘lishni ta’minlash bo‘yicha amalga oshirilgan ishlar bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017- yil 17- iyundagi 642-F-son farmoyishi ijrosini ta’minlash bo‘yicha “Web of Science” xalqaro ilmiy ma’lumotlar bazasidan foydalanishni tashkillashtirish to‘g‘risida o‘tkaziladigan o‘quvlar va seminarlar rejasi ishlab chiqildi.

“Web of Science” xalqaro ilmiy ma’lumotlar bazasidan foydalanishni tashkillashtirish bo‘yicha 2017- yilda o‘tkaziladigan o‘quv seminarlari yuqori saviyada o‘tkazilishini tashkil etish yuzasidan ishchi guruh tarkibi tuzildi.

“Web of Science”xalqaro ilmiy ma’lumotlar bazasini keng jamoatchilikka tanishtirish yuzasidan ommaviy axborot vositalarida keng

128
yoritildi. Xususan, 12 ta teledastur, 19 ta radioeshittirishlar, 9 ta gazeta maqolalari va 24 ta internet nashrlari chiqarildi.

Hozirgi kunda ko‘plabkorxonalar “Web of Science” bazasiga ulandi. Bular jumlasiga ilmiy muassasalar, oliy o‘quv yurtlari, markaziy kutubxonalar (O‘zbekiston Milliy kutubxonasi, Fanlar akademiyasi, Qishloq xo‘jaligi, Ilmiy ishlab chiqarish markazi kutubxonasi va boshqalar), tajriba konstruktorlik byurolari, ilmiy ishlab chiqarish hamda fanlar akademiyasi boshqaruv hay’ati, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Innovatsion rivojlanish vazirligi, Oliy attestatsiya komissiyasi, qishloq xo‘jaligi ilmiy ishlab chiqarish markazi, elektron ta’lim markazlari “Web of Science” bazasiga login parolsiz to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulandi.

Bugungi kunda jamiyat shu darajada taraqqiy etib ketdiki, unda o‘z o‘rniga ega bo‘lishni istagan har qanday mamlakat yoki kompaniya raqobatga kirishmog‘i shart bo‘lib qoldi. Rivojlangan mamlakatlarda yohud dunyo sahnida aynan mana shunday raqobatbardosh kompaniyalargina o‘z hayotlari davomiyligini saqlab qolishi mumkin.

Zamonaviy innovatsion muhit holati ayrim obyektiv sabablarga ko‘ra qisqa muddat ichida mahalliy biznesning innovatsion darajasi yuqori bo‘lishiga imkon bera olmaydi va shu sababdan uning rivojlanishi davlatning ko‘plab yo‘nalishlari bo‘yicha kuch sarflashini talab qiladi. Bunda quyidagi muammolarga e’tibor qaratish zarur:

• 
  biznesning ilmiy-texnik axborotlarga ega bo‘lishi uchun transaksiya xarajatlari juda katta;
  

• 
  yangi texnologiyalarning qiymat va bozor risklari kichik korxonalar uchun yuqori;
  

• 
  innovatsion loyihalarni ishlab chiqish va amalga oshirish uchun o‘z resurslarini taklif etuvchi moliyaviy va investitsion institutlarning keng qamrovli va diversifikatsiyalangan bozori mavjud emas;
  

• 
  xususiy sektordagi ko‘plab korxonalarda innovatsion boshqaruv qarorlari tizimi shakllantirilmagan;
  

• 
  fanni ishlab chiqarish bilan bog‘lab turishi mumkin bo‘lgan innovatsion vositachilar instituti rivojlangan tarmog‘i yaratilmagan;
  

129

• 
  raqobatli muhit mahalliy korxonalarni innovatsiyalarni jalb qilishga yetarli darajada rag‘batlantirmaydi;
  

• 
  iqtisodiy rivojlanishning hozirgi bosqichida biznes texnologiyalarining asosiy massasida biznesni tashkil qilishning mablag‘larni namunaviy tovarlar ishlab chiqarish yoki ular bilan savdo qilishga kiritishni nazarda tutuvchi an’anaviy yondashuvlar ustunlik qiladi.
  

Jamiyat va tabiat rivojlanishi qonuniyatlarini yaxlit holda, tizimlar rang barangligida anglash oldindan ko‘ra bilish uchun zarur asos va zamin hisoblanadi. Istalgan bir fanning asosiy funksiyasi shundan iborat. Biroq bu har qanday yirik xo‘jalik, ijtimoiy va ekologik qarorlar qabul qilishda ham amaliy zarurat hisoblanadi.

Boshlag‘ich holatni baholash va undan foydalanishda ikki narsani inobatga olish zarur. Birinchidan, tabiiy qonunlardan farqli o‘laroq ijtimoiy rivojlanish qonuniyatlari jamiyatning o‘zidagi tub o‘zgarishlar bilan birgalikda o‘zgarishi mumkin. Industrial jamiyatdan postindustrial jamiyatga o‘tish bulardan keyingisiga xos bo‘lgan qonuniyatlar tizimini yangidan o‘rganib chiqish zarurligini ko‘rsatadi.

Ikkinchidan, ijtimoiy qonun va qonuniyatlar tarkibi bir turda emas, ular ierarxik bo‘lib, bilishning turli darajalarini aks ettiradi. Statistika qonunlari evolyusion rivojlanish davrida nisbatan muvozanatli holatda ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar faoliyat ko‘rsatuvchi struktura va shart-sharoitlarni aks ettiradi. Siklik dinamika qonuniyatlari tizim

dinamikasidagi notekislikni, sikllar bosqichlarining almashish qonuniyatlari va tizimlar rivojlanish sikllarining o‘zini, jamiyatning innovatsion yangilanish jarayonini to‘lqinsimonligini ochib beradi. Bu davriy o‘zgarayotgan voqelikni anglashning ikkinchi bosqichidir. Bilishning oliy bosqichi sotsiogenetika qonuniyatlari bo‘lib, unda ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar dinamikasida nasliylik, o‘zgaruvchanlik va tanlov yig‘indisi (birikuvi) hisoblanadi.

130
Takrorlash uchun savollar

1. 
   Ilmiy kashfiyotlar nima ularni obyektlari ularni aniqlash usullarini sharhlab bering?
   

2. 
   O‘zbekiston Respublikasida ilmiy kashfiyotlarni muhofazalash qanday amalga oshiriladi?
   

3. 
   Ilmiy kashfiyotlar to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasining qaysi qonunlarini bilasiz?
   

4. 
   O‘zbekiston Respublikasi iqtisodiyotining rivojlanishida ilmiy kashfiyotlarning roli nimalardan iborat?
   

Mavzu bo‘yicha tavsiya etilgan adabiyotlar

1. 
   Atkinson, Robert D. Innovation economics: the race for global advantage Robert D. Atkinson and Stephen J. Ezell. USA: Yale University Press, 2012
   

2. 
   Sengupta J.Theory of Innovation, A New Paradigm of Growth, 2014 by Pearson Education, Inc.p.154.
   

3. 
   www.wipo.int.