Bajardi: Turizim faolyat yo’nalishlari boyicha 105-guruh talabasi

OVQATLANTIRISH

Har kunlik nonushta “Asia” mehmonxonasida shved stoli asosida taqdim

etiladi.

-non assartimenti: non, chap-chak, patir, kulcha non, sutli kulcha, bo’lka non

-sut mahsulotlari: pishloq, qaymoq, sut, kefir, tvorog, Smetana, saryoh

-tuxum: qaynatilgan, qovurilgan

-shirinliklar: murabbo, shaker, novot, qand, konfet

-quruq mevalar: yong’oq, mayiz, bodom, turshak, pista, yeryong’oq

-ho’l mevalar: olma, gilos, anor, o’rik

-poliz ekinlari: qovun, tarbuz, bodring, pomidor, qulupnay

-ko’katlar: shivit, ukrob, ko’kpiyoz, shovul, otquloq, kashnich, rayhon, yalpiz,

ismaloq

-go’sht mahsulotlari: kalbasa, sasiska, kabob, tabaka, okarachka, baliq

-ichimlik: choy, kofe, sutli kofi, sharbat, kompot, ma’danli suv, fanta, kola, mors.

Ixtisoslashgan klublar qiziqishlari aralash, nisbatan tarqoq tashrif

buyuruvchilar kontingentiga mo‘ ljallangan. Ular bir kasbdagi odamlar, har xil yoshdagi ijtimoiy guruhlar va boshqalar bo‘lishi mumkin. Klubning vazifalaridan birining kuchaytirish chog‘ ida madaniy-oqartuv, dam olish, muloqot, yoshlar ekologik, jismoniy tarbiya-sog‘lomlashtirish, texnik ijodkorlik va boshqa ixtisoslashuvlar xarakterlidir. Ayrim hollarda klub faoliyati maishiy xizmat ko‘rsatishni tashkil etish bilan qo‘shib olib borilishi mumkin.

Klub inshooti bo‘sh vaqt faoliyatining turli xillarini amalga oshirishga mo‘ljallangan bo‘lishi lozim. Klub binosi tipik tarkibi tomosha kompleksi, namoyish va klub komplekslari, ma’muriy xo‘jalik va texnik binolarni o‘z ichiga oladi.

Tomosha kompleksi binolariga vestibyul, foye, sanitar uzellari kiradi.

Namoyish kompleksi tomosha zali (zallari) sahna (yoki estrada) bilan bir

butunlikni tashkil etadi, kino ko‘rsatish yoki konsertga xizmat ko‘rsatish binosiga ega. Binoning klub kompleksi leksiya-axborot ishlari, studiya va to‘garaklar, dam olish, ko‘ngil ochish, muloqot uchun binolarni hosil qiladi.

Klubning tomosha zali ko‘p maqsadli foydalanish uchun mo‘ ljallangan. U

tez va oson o‘zgartirilishi kerak. Bino poli bir sathda tekis bo‘ lishi zarur. Mebellar mobil yoki statsionar bo‘lishi ko‘zda tutilishi, lekin yengilgina ko‘chirish mumkin bo‘lmog‘ i lozim. Zalni tabiiy yoritilishi maqsadga muvofiq.

Klub ichki kengligi muloqot uchun qulay, ixcham va shinam bo‘ lishi zarur.

Individuallashtirilgan interyer klubda alohida xushkayfiyat bag‘ishlovchi muhitni yaratishga qaratilgan.

Klubdagi binolarda integrallashgan foydalanishga ularning o‘rnini bosadigan

binolar va maydonlar hisobiga erishiladi (ko‘ngil ochish, o‘yin, oqartuv va

boshqalar xonalari). Hatto har bir faoliyat turi uchun alohida material – texnika bazasi yaratish zarur bo‘ lsa ham ularning binolari to‘ liq foydalanishi kerak.

Shuningdek, bir maqsadga mo‘ljallangan aralash binolarni birlashtirish va ulardan boshqa faoliyat turi uchun (masalan, klubning ikki binosini birlashtirib teatr tomoshaxonasiga aylantirish) foydalanish mumkin.

Klublarning komplekslik darajasi turlicha va amalga oshirilayotgan faoliyat

turlarini integratsiyalash darajasiga, bino maydoni, egiluvchanlik darajasi va

ulardan foydalanishni ko‘p funksiyaligiga bog‘ liq. Turizm faoliyat turi sifatida turistlarni doimiy yashash joyidan tashqariga chiqishi bilan uzviy bog‘langan va turgan gap, uni transport ta’minotisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Transport ta’minoti turistik industriyaning muhim elementi hisoblanadi va turistik mahsulotlar tarkibiga kiritilgan asosiy kompleks xizmatlarni tashkil qiladi. Transport korxonalari turizm tizimini shakllantiruvchi turistik korxonalarning alohida ko‘rinishlari sifatida qarab chiqiladi.

BTT (VTO) – Butunjahon turistik tashkiloti turizm maqsadlarida

qo‘llaniladigan transportni uch turga klassifikatsiyalaydi: quruqlikda

harakatlanuvchi, suv va havo transportlari. Quruqlikda harakatlanish vositalaridan turizm maqsadlarida ko‘proq avtomobil va temiryo‘l transportlaridan foydalanish maqbul hisoblanadi.

Avtomobil transporti turizmda keng foydalaniladi. Chunki u turistlarni

«Eshikdan eshikkacha» eltib qo‘yishni ta’minlaydi. Ushbu maqsadlarda muntazam yo‘ lovchi tashish uchun reys avtobuslari va nomuntazam – turistik korxonaning xususiy transporti va turistning shaxsiy transportdan foydaliniladi.

Temiryo‘l transporti o‘rta masofalarga turistlarni maqbul narxlarda tez va

qulay sharoitda yetib borishlarini ta’minlaydi. Alohida hollarda temiryo‘ l

transportidan turistik sayohat maqsadlarida ham foydalanish mumkin.

Suv transporti vositalari orasida suvosti (ekskursiya suvosti qayiqlari) va suv

usti (teploxodlar, sayohat kemalari, dengiz paromlari, sayr kemalari, yaxtalar,

katerlar) transportlari farqlanadi. Turizmda suv transporti vositalari ta’minoti bilan bog‘ liq masalalar asosan dengiz va daryoda turistik maqsadlarda muntazam vanomuntazam yo‘ lovchi tashish misolida qarab chiqiladi.

Paromda kechib o‘tish va asosiy turistik sayohat turi – sayohat kemasi,

dengiz va daryo kemalari turistlarni belgilangan joyga yetkazib borishni maqsad qilib qo‘yadi. Boshqa suv transporti vositalaridan odatda, alohida dasturli «programmali» tadbirlarni amalga oshirishda foydalaniladi (masalan, suvosti ekskursiyasi yoki qo‘shimcha xizmatlar (katerlarda sayohat).

Havo transporti vositalari tarkibi xilma-xildir: fuqaro aviatsiyasidan tortib,

to ekzotik hisoblangan havo sharlari, deltaplanlargacha. Turizmda havo

transportining qo‘llanilishi avvalo aviatsiyada yo‘ lovchi tashishdan foydalanish sifatida ko‘rib chiqiladi. U reysli va chtarterga klassifikatsiyalanadi, ya’ni buyurt malar asosida bajariladi. Havo transporti nisbatan juda qimmatligiga qaramay, bu yuqori tezligi, shinam va qulayligi bilan turistlarni olis masofalarga tashishda so‘zsiz yetakchi o‘rinni egallaydi.

Turizmda transport ta’minoti tizimi quyidagicha farqalanadi:

a) turga qo‘shilgan va asosiy turistik xizmatlarga kiruvchi turistik tashish:

turistlarni doimiy yashash joyidan belgilangan manzilga eltib qo‘yish (yoki

yo‘nalish boshlanadigan joyga) va qayta olib kelish;

b) transfer – turistlarni kutib olish va kuzatib qo‘yish uchun transport

vositasi taqdim etish;

d) tur-safar bo‘yicha dasturlashtirilgan tadbirlarga xizmat ko‘rsatish:

ekskursion xizmat, dasturdagi tadbirlarga borish, atrofga tashrif buyurish, yo‘nalish bo‘yicha ko‘chish;

f) turistlar sayohatini ta’minlash uchun korxonaning transport vositalarini

tanlashga bir qator omilla bog‘liqdir: safarning maqsadli yo‘nalishida masofa

uzoqligi, sayohatchilar soni, transport vositasining sig‘ imi, safar dasturi, harakat xavfsizligi, transport vositasining safarbarligi va qulaylik darajasi

Xulosa

Turist-avvalo dam oluvchi bo‘ lib, unga ko‘rsatiladigan xizmatlar iste’molchisi ekanligini unutmasligimiz lozim. Bular nafaqat avtomobil yo‘ llari, shuningdek, temir yo‘llarga ham taa’luqlidir. Vokzal va poyezd relslaridan tortib, uning ichidagi kommunikatsiya va muxandislik tarmoqlarining barchasi - turiz m industriyasining tarkibiy bir qismi xolos. Nafaqat avtomobil yoki temir yo‘ llar, xatto turistlar uchun maxsus ajratilgan yo‘llar ham talab darajasida bo‘lmog‘i kerak.

Mehmonxona va shunga tenglashtirilgan joylardagi kommunikatsiya va

muxandislik tarmoqlarida ham muammolar bo‘lmasligi turizm sohasining yangi pog‘onalarga ko‘tarilishida o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. Bir tasavvur qilib ko‘raylik: issiqlik tarmog‘ i ishlamaydigan, elektr tarmog‘ i past, kanalizatsiya tarmog‘ i bo‘lmagan yoki ichimlik suvi talab darajada bo‘lmagan

mehmonxonalarda turistning bo‘ lishi, bular va boshqalar turizm sohasining

rivojlanishidagi kechiktirib bulmas va tezda xal qilinishi zarur bo‘ lgan muammolardir. Ayniqsa, olis, tog‘ li joylar, yo‘ l trassalari kabi hududlarda bu muammolarni hal etish katta kapital mablag‘ talab qiladi. Hozir respublikamizning avtomobillar qatnaydigan trassalarida shoh bekatlarning ahvoli xorijiy turistlarga xizmat ko‘rsatadigan darajada emas. Turist tezda hojatini chiqarib oladigan yoki zarur tibbiy yordam beriladigan ob’ektlarning yo‘qligi, achchiq bo‘ lsa ham aytish kerak: turistlar xojatxonalari-yu boshqa karvonsaroylar qurilishi zamon talab darajasida emas.

Turizm industriyasini zamonaviy kompyuter xizmatisiz tasavvur etis h

qiyin. Tezkor axborot va so‘zlashuv, yangiliklardan xabardorlik turizmning yana bir jihatidir. Hozirgi turist internet, faks va boshqa zamonaviy texnika vositalaridan foydalanishi turizm industriyasini qay darajada ekanligidan yana bir nishonadir.

Zamonaviy elektron vositalari, shu jumladan, turistlik xizmatlar turistlik markazlar haqidagi ma’lumotlar joylashgan millionlab saytlarga ega bo‘ lgan internet tarmoqlari nafaqat sayohat va turistlik agentliklarni tanlash, xattoki, tur sayohatning chiptalari, xizmatlar uchun to‘lovlarni ham oldindan tayinlab qo‘yish mumkin. Turizm tashkilotchilari axborot xizmatidan keng ko‘lamda

foydalanadilar.

Rivojlanayotgan mamlakatlarda mehmonxonalarni tasniflashning hind tizimi

ayniqsa keng tarqalgan. Bu tizim ham mehmonxonalarni besh toifaga: «bir yulduzli», «ikki yulduzli», «uch yulduzli», «to‘rt yulduzli», «besh yulduzli»toifalarga ajratishni nazarda tutadi. Bu toifalarni maxsus komissiya ballar bo‘yicha baholash asosida belgilaydi. Ma’lum toifa mehmonxonalariga tizim tomonidan qo‘yilgan talablar ballarda baholanadi. Bunda har bir band bo‘yicha mumkin bo‘lgan maksimal baho belgilanadi.

Turizm faoliyat turi sifatida turistlarni doimiy yashash joyidan tashqariga

chiqishi bilan uzviy bog‘langan va turgan gap, uni transport ta’minotisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Transport ta’minoti turistik industriyaning muhim elementi hisoblanadi va turistik mahsulotlar tarkibiga kiritilgan asosiy kompleks xizmatlarni tashkil qiladi. Transport korxonalari turizm tizimini shakllantiruvchi turistik korxonalarning alohida ko‘rinishlari sifatida qarab chiqiladi.