Bajardi: Turaqulov Jahongir

Ikkilik-o’nlik tizim

Ikkili-o’nli tizimning juda ko’plab variantlari mavjud(2,9*1010 mln). Eng ko’p ishlatiladigan kodlash tizimlari bu 8421 va 8421+3 Qo’zg’aluvchi vergulli shakldagi sonlar. Bunday sonlarni normal yoki yarimlogarifmik deb ham ataladi. Umumiy ko’rinishi. QVS diapazoni va aniqligi tartib va mantissaga ajratilgan razryadlar soni, sanoq tizimi asosiga bog’liq. Masalan IBMning universal HMlarida 16 lik tizim ishlatiladi. QVV sonlarning mantissasi 1 dan kichik bo’lishi va birinchi raqami 0 dan farqli bo’lishi kerak. Bunday mantissa normallashgan deyiladi. Agar QVV ning asosi 2 bo’lsa, aniqlikni oshirish usuli sifatida yashirin bir usuli dan foydalaniladi. Normal mantissada katta registr hamisha 1 ga teng, shu sababi yashirin bir usuli da bu raqam yozilmaydi, balki bor deb ko’zda tutiladi. QVV sonlarning mantissasi 1 dan kichik bo’lishi va birinchi raqami 0 dan farqli bo’lishi kerak. Bunday mantissa normallashgan deyiladi. Agar QVV ning asosi 2 bo’lsa, aniqlikni oshirish usuli sifatida yashirin bir usuli dan foydalaniladi. Normal mantissada katta registr hamisha 1 ga teng, shu sababi yashirin bir usuli da bu raqam yozilmaydi, balki bor deb ko’zda tutiladi

QVSning tarqoqlashishi

To’lib ketish – hisoblash natijasining maksimal tartibdan oshib ketishi. Qiymat yo’qotish – hisoblash natijasi haddan tashqari kichik bo’lishi. QVV sonlar absissa o’qida notekis joylashgan bo’ladi. Markazdan uzoqlashgan sari tarqoqlanish kuchayib boradi. QVSni tasvirlashning standarti. IEEE754 parametrlari. Институт инженеров электротехники и электроники — IEEE. Bu standart ikkita – birli va ikkili kengaytirilgan formatga ega. Kengaytirilgan formatlar tartib va mantissa uchun qo’shimcha bitlarni talab qiladi

Ishorali nol va NaN

Son nolga teng deyiladi, qachonki ishora bitidan tashqari hamma bitlar 0 ga teng bo’lsa. Bunda ishora bit qiymatiga ko’ra musbat nol va/yoki manfiy nol bo’lishi mumkin. NaN – Not a Number. Amallar bajarilishi vaqtida sodir bo’lgan xatoning qiymati. NaN son shaklida ifodalanadi, uning barcha ikkilik razryadlari va mantissa 1 ga teng. Son tartibining barcha ikkilik razryadlari 1 ga teng va mantissa 0 ga teng bo’lsa cheksiz son deyiladi