Bajardi: Sattarova m tekshirdi: Umirzaqova M

Jamg’arib boriladigan pensiya fondini shakllantrish va xarajatlarini moliyalashtirishning xorijiy tajribalari.

Bajardi:Sattarova M

Tekshirdi:Umirzaqova M

Reja

• 1.Jamg‘arib boriladigan pensiya tizimini tashkil etishning xorij tajribasi.
• 2. Jamg‘arib boriladigan pensiya tizimi mablag‘larini investitsiya maqsadlarda foydalanish.

XX

Bu

Uning

XIX

Jamg’arib boriladigan pensiya tizimi esa xususiy tavsifga ega bo’lib:

1)

(

pensiya

individual

pensiya

mamlakatdagi

2)

3)

pensiya

Lotin

Lotin

1)

2)

3)

1980-yillarda Lotin Amerikasida pensiya tizimini isloh qilishning zarurligi quyidagi holatlar bilan tavsiflanadi:

• 1980-yillarda Lotin Amerikasida pensiya tizimini isloh qilishning zarurligi quyidagi holatlar bilan tavsiflanadi:
• iqtisodiy rivojlanish dinamikasi bilan tavsiflanuvchi murakkab iqtisodiy vaziyat;
• ichki va tashqi qarz hajmining ko’pligi;
• ishsizlik darajasining o’sishi;
• pensionerlar sonining o’sishi;
• pensiya to’lovlari uchun davlat byudjetidan ajratiladigan dotatsiyalar miqdorining o’sishi. Natijada, ijtimoiy keskinlik yuzaga keldi, bunga pensiya miqdorining kichikligi ham o’z ta’sirini ko’rsatdi. Masalan, Argentinada pensiyaning o’rtcha miqdori ish haqining 40 foizini tashkil etardi va bu pensionerlarning minimal hayotiy ehtiyojlarini qondirishini ta’minlamadi.

Lotin Amerikasi

• 1981 yilda Chili taqsimlovchi (“pay-as-you-go”) pensiya tizimidan jamg’arib boriladigan pensiya tizimiga o’tdi. Keyinchalik Chilining pensiya modelidan ko’pchilik mamlakatlar o’z pensiya tizimini tashkil etishda foydalanishdi:
• 1994 yilda Kolumbiya va Argentina;
• 1996-yilda Urugvay;
• 1997 yilda Meksika va Boliviya; 1998 yilda Salvador;
• 2001 yilda Kosta-Rika;
• 2003 yilda Dominikan Respublikasi;
• 2004 yilda Ekvador va Nikaragua.

Chili va Meksika

Chili va Meksika

• Chilida pensiyaning o’rtacha miqdori 74 ming Chili pesosini tashkil qiladi. Jami ishchilarning 95 foizi jamg’arib boriladigan pensiya ta’minoti tizimida ishtirok etadi va ularning ushbu tizimdagi daromadlari yillik 10,9 foizni tashkil qiladi.
• Meksika pensiya tizimidagi asosiy o’zgarishlardan biri – pensiya ta’minotining yagona manbai hisoblangan xususiy pensiya fondlarining, shakllanishidir.Meksika pensiya ta’minotining quyidagi jihatlarini alohida qayd etish joiz: davlat sektorida band bo’lganlarning alohida toifalari uchun davlat pensiya ta’minoti;
• individual jamg’arib boriladigan pensiya hisobraqamlarini shakllantirish va raqobat asosida xususiy kompaniyalar tomonidan pensiya fondlarining boshqarilishi;
• ixtiyoriy asosda ajratma qilinuvchi maxsus individual jamg’arib boriladigan pensiya hisobraqamlarini barpo etish.

Shvetsiya

• Shvetsiyada jamg’arib boriladigan pensiya tizimi 1999-yildan boshlab joriy qilindi. Bunda jamg’arib boriladigan pensiya tizimiga to’lanishi lozim bo’lgan belgilangan badal stavkasi 2,5 foizni tashkil qiladi va badallar markazlashtirilgan holda jamlanadi. Jamg’arib boriladigan pensiya tizimidagi mablag’lar bir nechta investitsiya fondlari o’rtasida taqsimlanadi va ushbu fondlar tomonidan turli moliyaviy vositalarga investitsiya qilinadi.

Singapur

1)

2)

3)

Shvetsiyada pensiya uchun badal stavkalari %

Dunyoning turli mamalakatlarida pensiyalarning o’rtacha miqdori.A.Q.SH dollari hisobida.

Kanada Individual Pension Plan-IPP

• Bu turdagi pensiya fondlari moliyalashtrish mexanizmiga ko’ra 2xil shakl mavjud bo’lib,

Kasbiy –korporativ pensiya fondi

Shaxsiy jamg’arib boradigan pensiya fondi

Xususiy Pensiya dasturi(Individual Pension Plan)