Bajardi: phy-005 guruh talabasi Nosirxonov I. R. Erkin elektronning energetik sathlari

To'lqin uzunligi to'lqinning undagi tebranishlar davriga teng vaqt ichida tarqaladigan masofa deyiladi. To'lqinning tezligi doimiy qiymat bo'lganligi sababli (ma'lum muhit uchun), to'lqin bosib o'tgan masofa tezlik va uning tarqalish vaqtining mahsulotiga teng bo'ladi. Shunday qilib, to'lqin uzunligini topish uchun to'lqin tezligini undagi tebranishlar davriga ko'paytirish kerak:
(2)
Bu yerda to'lqin tezligi, T to'lqindagi tebranishlar davri, λ (yunoncha lambda harfi) toʻlqin uzunligi. Formula to'lqin uzunligining tezligi va davri , chastota bilan bog'liqligini ifodalaydi. To'lqindagi tebranishlar davri chastotaga teskari proportsional. To'lqin amplitudasi muvozanat holatiga nisbatan to'lqin nuqtasi boshdan kechiradigan maksimal siljishdir. To’lqin amplitudasi A bilan belgilanadi.
Kogerent to'lqinlar - bir xil chastotali va doimiy fazalar farqiga ega bo'lgan manbalar tomonidan chiqariladigan to'lqinlar.
4.Yorug‘lik to‘lqini hodisalari – interferensiya, difraksiya, yorug‘lik dispersiyasi, to‘lqinlarning yutilishi, qaytishi va sinishi jarayonlari.
  Interferensiya - yorug‘likni to‘lqin tabiatini namoyon bo‘lishining bir isbotidir. Interferensiya so‘zi lotin tilida interfere – “xalaqit bermoq” degan ma’noni anglatadi . Bu juda qiziq va chiroyli manzara ma’lum shartlar bajarilganda ikkita yoki bir nechta to‘lqinlarning qo‘shilishi natijasida kuzatiladi. Ikki yorug‘lik to‘lqini qo‘shilib, bir-birini kuchaytiradi yoki susaytiradi.
Natijada ekranda markazi bir nuqtada yotuvchi yorug‘ va qorong‘i halqalar navbat bilan joylashadi. Bular interferension maksimum va minimum deb yuritiladi. Interferensiya hodisasini biz kundalik hayotimizda juda ko‘p kuzat-ganmiz. Masalan, suv betiga to‘kilgan neft maxsulotlarining har xil rangdatovlanishi, kapalaklar qanotining tovlanishi. Bularning kishiga shunchalik
zavq baxsh etishiga xuddi ana shu yorug‘lik interferensiyasi sababdir.
Yorug’lik difraktsiyasi deb ataladigan xodisada yoruglik nurlari shaffofmas tusiklardan egilib utib geometrik soya soxasiga kirib boradi.
Difraktsiya suzi lotincha bulib “egilib utish” degan ma’noni bildiradi. Masalan, nuktaviy monoxromatik yoruglik manbaidan tarkalayotgan yoruglik nurlarining yuliga shaffofmas jismdan yasalgan disk shaklidagi tusik joylashtirilgan bulsin. Geometrik optika konunlariga asosan, ekaranda tusikning soyasi - doira shaklidagi korongi soxa kuzatilishi lozim. Tajribada, xakikatan, shunday manzara kuzatiladi. Lekin tusikdan ekarngacha bulgan masofa tusik ulchamlaridan bir necha ming marta katta bulgan xolda ekranning tusik karshisidagi soxasidagi korongilik emas, balki ketma-ket joylashgan yorug va korongi kontsentrik xalkachalar kuzatiladi. Xuddi shunday manzara yoruglik juda kichik tirkishdan utganda xam kuzatiladi. Geometrik optika konunlariga zid bulgan yoruglik difraktsiyasining moxiyatini kuyidagi tarzda tushuntiriladi. Gyugents printsipiga asosan, tulkin frontining xar bir nuktasini ikkilamchi tulkinlarning manbalari deb xisoblash mumkin. Frenel esa Gyugents printsipini takomillashtirib, bu ikilamchi tulkinlarning manbalarini kogerent manbalar deb va fazoning ixtiyoriy nuktasidagi tebranishi bu nuktaga yetib kelgan ikkilamchi kogernt tulkinlar interferentsiyalanishining manzarasi deb karash lozim, degan fikrni ilgari surdi. Bu taomillashgan printsip Gyugents-Frenel printsipi deb yuritiladi. Bu printsip yoruglik difraktsiyasiga oid bir qator xodisalarni tushuntirib bera olgan.