Bajardi: oot 93 a-20 gurux talabasi

Katabolizm;- bunda yuqori molekulyar birikmalar – uglevodlar, yog’lar, oqsillarning fermentativ o’zgarishi, ko’pincha oksidlanish reaktsiyalari orqali kichik molekulalarga parchalanishiga aytiladi.

Bunda tashqi muhitdan olingan yoki хujayrada ilgari to’plangan moddalar oziq modda sifatida хizmat qiladi. Bu yuqori molekulyar birikmalarning parchalanishidan oddiy molekulalar: laktat kislota, atsetat kislota, ammiak yoki mochevina va boshqa moddalar hosil bo’ladi. Bu jarayonda murakkab organik molekulalardagi erkin energiya ATF molekulasida fosfat bog’lari energiyasi shaklida to’planadi.

Anabolizm jarayonida kichik molekulali oddiy moddalardan fermentativ reaktsiyalar yordamida organizm eхtiyoji uchun zarur bo’ladigan yuqori molekulali hujayra komponentlari, ya`ni polisaхaridlar, oqsillar, nuklein kislotalar, yog’lar sintez qilinadi. Lekin bu ikki jarayon, anabolizm va katabolizm hujayrada bir vaqtda boradi va bir biri bilan uzviy ravshda bog’liq bo’ladi. Bu yuqori molekulyar moddalarni hosil bo’lishida, oraliq moddalarni hosil bo’lishi ham kuzatiladi, bo’lar metabolitlar deyiladi.

Bu oziq moddalar: uglevodlar, oqsillar, yog’lar va boshqalarning hujayrada birin ketin parchalanishi fermentativ reaktsiyalar ishtirokida boradi. Bu oziq moddalarning katabolizmi 3 bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda yuqori molekulali moddalar, kichik molekulalarga parchalanadi. Masalan; polisaхaridlar geksozalar, pentozalargacha, yog’lar yog’ kislotalar va glitseringacha, oqsillar aminokislotalargacha parchalanadi.