Bajardi: 203- guruh talabasi jovliyev muzaffar ilmiy rahbar

Madaniy va ijtimoiy antropologiya
Amerika va Britaniyada antropologiyaga nisbatan qarashlardagi farq ijtimoiy antropologiya va madaniy antropologiya yо‘nalishlarini yaratilishiga olib kelgan. Muammoga alohida tо‘xtalib о‘tirmasdan ularni bitta medalni ikki tomoni Bilan qiyoslash, har ikkisi bir borliqni turli xususiyatlarini о‘rganishini takidlashimiz joiz.⁷
Ijtimoiy antropologiya etnik guruhlarning о‘zaro munosabatlari va ijtimoiy jarayonlarini о‘rganadi. Uning predmeti inson hayotining ijtimoiy tizimlarini, insonning an’anaviy va zamonaviy jamiyatlardagi hayotini taqiq qilishidan iborat. Uning aniq obyekti sifatida ma’lum hududda yashab о‘z siyosiy qurilmasi (tashkilotiga) umummiy madaniyati va tiliga ega bо‘lgan insonlar guruhi hisoblanadi.
Madaniy antropologiyaning predmeti inson va madniyati munosabatlarini tadqiq qilish bilan chegaralanadi. U inson madaniyatining kelib chiqishi (genezis), tuzilishi (marfologiyasi) va taraqqiyoti (xilma-xillik va yuksalishi) muammolarini aniq tarixiy sharoitdagi ijtimoiy tashkilotlarida tadqiq qiladi. Bu borada sotsium inson va madaniyatning mavjudligini (borligini) ta’minlaydi.
Shu bilan birgalikda xorijiy adabiyotlarda: antropologiya, madaniy antropologiya va ijtimoiy antropologiya bita fanning turli nomlari degan tushuncha ham mavjud. Ammo har uchala yо‘nalishni diqqat bilan tahlil qilinsa bunday qiyoslash nisbiy va talabga javob bermasligi ma’lum bо‘ladi. Amalda “antropologiya” atamasi G‘arbda ham rossiyada ham mavjud va deyarlik bir xil ma’noni angalatadi.
Fizik antropologiyadan farqli ravishda madaniy antropologiya dastlabki paytidanoq insonning jismoniy belgilari emas uning madaniyatini shakllanishini о‘rgana boshladi. Uning tarixiy antropologiya bilan aloqasi dala etnologik tadqiqotlar ma’lumotlarni о‘z kansepsiyalarini tekshirish va tasdiqlash uchun ishlatishidir. Tarixiy antropologiya esa о‘z navbatida madaniy antropologiya ma’lumotlarini о‘zining nazariy qarashlarini shakllantirishda qо‘llaydi.
Tarixiy antropologiyaning ijtimoiy antropologiya bilan munosabati о‘zgacha xususiyatga egadir.⁸ Ijtimoiy antropologiya vujudga kelishi bilan dunyo xalqlari ijtimoiy tashkilotlarni о‘ziga hos tomonlarini о‘rgana boshlaydi. Uning asoschisi ingliz olimi Jemis Frezer bu yо‘nalishni jismoniy antropologiyaga qarama-qarshi qо‘ygan edi. Jismoniy antropologiya nisbatan sotsiologiyaga yaqinroq, u о‘z tadqiqotlari predmetiga etnik jamiyatlarni qо‘shmaydi.
Tarixiy antropologiya predmeti esa quydagilardan iboratligiga kelishildi:

1. 
   Tafsivlovchi va umumlashtiruvchi fan bо‘lib, u inson (fiziologik xususiyatlari) va insoniyat taraqqiyotining umumiy qonunlarini о‘rganadi.
   
2. 
   Madaniyat tillari va ularning shakllanishi, о‘zgarishlarini qiyosiy о‘rganuvchi fandir.
   
3. 
   U sotsiologiyaning bо‘limi sifatida primitiv va an’anaviy ijtimoiy tizimlarni о‘rganadi.
   

O’zbekistonning qadimgi odam tarqalgan hudud ekanligi (Teshiktosh, Samarqand topilmalari). O’zbekiston hududida zamonaviy odamlarning paydo bo’lishi va voha bo’ylab tarqalishi