|
3.0%
3
Kichik korxonalarga tavakkalchilik uchun mukofot, PRs
2,6%
4
Muayyan korxona yoki tarmoqqa xos bo‘lgan tavakkalchilik uchun
mukofot,PRu
7,00%
Jami D,%
19.1%
24
―Real Estimation‖ MChJ ning biznes qiymatini baholash to‘g‘risidagi hisoboti ma‘lumotlaridan foydalanildi.
25
―Real Estimation‖ MChJ ning biznes qiymatini baholash to‘g‘risidagi hisoboti ma‘lumotlaridan foydalanildi.
67
Yuqoridagi jadvalda, tavakkalsiz me‘yor 6,5% ni, tavakkalsiz investitsiyalar
bilan taqqoslaganda, aksiyalarga qo‘yilmalar tavakkalchiligi uchun mukofot 3,0%
ni, kichik korxonalarga tavakkalchilik uchun mukofot 2,6% ni va muayyan
korxona yoki tarmoqqa xos bo‘lgan tavakkalchilik uchun mukofot 7,0% ni tashkil
etganligini ko‘rishimiz mumkin. Shunday qilib, yuqorida amalga oshirilgan
tahlilga asosan diskontlash me‘yori 19,1 % ni tashkil qildi.
Pul oqimlarini diskontlash usulida prognoz davrigacha biznes beqaror pul
oqimlarini yaratadi deb faraz qilinadi va shuning uchun prognoz davrida
baholovchi pul oqimlari mufassal prognoz qilinadi. Prognoz davridan keyin esa
biznesning pul oqimlari barkarorlashadi va bunday bir tekis o‘sish su‘rati uzoq
muddat davom etadi deb faraz qilinadi. Prognoz davridan keyin biznesni qiymatini
aniqlash uchun O‘zbekiston Respublikasi Mulkni baholash 9-son ―Biznes
qiymatini baholash‖ milliy standarti uslubiy ko‘rsatmasining 22-bandida quyidagi
usullari keltirilgan:
- eskirish va kapital qo‘yilmalarning qiymatlari teng deb faraz qilinganda,
prognozdan keyingi davrda barqaror daromadlar olish prognoziga asoslangan
Gordon modeli yordamida:
g
D
CF
FV
t
)
1
(
,
bu yerda:
FV – baholash obyektining prognoz davri tugagandan keyingi qiymati;
CF
(tQ1)
– prognozdan keyingi davrning birinchi yili uchun pul oqimi;
D– diskontlash stavkasi;
g –sotuv pul oqimining o‘sish sur‘ati;
- Mo‘ljallanayotgan sotuv, u baholash ob‘ektini sotish majburiyati mavjud
bo‘lgan yoki bunday sotish muayyan turdagi biznesga xos bo‘lgan holda
qo‘llaniladi. Sotuv narxini hisoblash pul oqimini qiyosiy baholash obyektlari
sotuvlariga doir;
- Sof aktivlar qiymatiga doir;
68
- Tugatish qiymatiga doir ma‘lumotlar tahlili asosida olingan koeffitsientlar
yordamida qiymat ko‘rsatkichlariga qayta hisoblashdan iborat.
Amalga oshirilgan tahlillar, korxonaning xususiyati va aniqlanayotgan
qiymat turi, hamda korxonaning kelgusidagi istiqboli yuqori ekanligidan kelib
chiqib, baholanayotgan biznesni prognoz davridan keyingi davridagi qiymati
Gardon usuli orqali amalga oshirildi.
O‘zbekiston Respublikasi Mulkni baholash 9-son ―Biznes qiymatini
baholash‖ milliy standarti uslubiy ko‘rsatmasining 13 bandiga asosan baholash
obyektining joriy qiymatini POD usulida, pul oqimlari prognoz davrining har bir
yili oxirida tushadi deb faraz qilinganda, quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
n
i
n
i
i
D
FV
D
CF
PV
1
1
1
, bu yerda:
PV – joriy qiymat;
i – prognoz davri yilining raqami;
n – prognoz davrining oxirgi yili;
CF
i
– prognoz davri i-chi yilining pul oqimi;
D – diskontlash stavkasi;
FV – baholash obyektining prognoz davri tugaganidan keyingi qiymati.
Pul oqimlari yil o‘rtasida tushadi deb faraz qilinganda (ular yil mobaynida
mutanosib ravishda tushganda) io‘rniga daraja ko‘rsatkichi i-0,5, no‘rniga tegishli
n-0,5 ishlatiladi.
Baholanayotgan biznesning moliyaviy tahlil natjalariga ko‘ra, sof ishlab
chiqarish aylanma kapitalining aylanish tezligi 57 kunni tashkil qiladi, ya‘ni ishlab
chiqarish davrining boshlanib yakunlanishiga 57 kun talab qilinadi, o‘z navbatida
korxonada pul oqimlari yil davomida shakllanadi (mavsumiy emas).
4-ilovada baholash ob‘ekti prognoz davri va prognoz davridan keyingi pul
oqimlarining joriy qiymatini diskont usulida hisoblash jarayoni keltirilgan.
Yuqoridagi jadvalda ko‘rinib turibdiki, yalpi foyda 2015 yil bo‘yicha 395 235
ming so‘mni, 2016 yil bo‘yicha esa, 436 822 ming so‘mni tashkil etgan. Xususiy
69
kapitalga pul oqimi 2015 yilda 258 306 ming so‘m, 2016 yilda 288329 ming
so‘mdan iborat bo‘lib, o‘sish dinamikasiga ega.
Diskont miqdori 19,1% ga aks ettirib, pul oqimining joriy qiymati 2015 yil
bo‘yicha 128377,1 ming so‘mni, 2016 yil bo‘yicha 120317,8 ming so‘mni tashkil
etgan.
Shunday qilib, yuqoridagi hisob-kitoblarga asosan, baholash obyektining
prognoz qilingan pul oqimlari, hamda prognoz davridan keyingi qiymatining joriy
qiymati 1 710 863 (Bir milliard etti yuz un million sakkiz yuz oltmish uch ming
so‘m)ming so‘mni tashkil qildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
