Baholash ishi va investitsiyalar

Intellektual mulkka egalik qilish huquqi. Zamonaviy iqtisodiyot nafaqat moddiy mulkka egalik qilish huquqi balki intellektual mulkka egalik qilish huquqiga ham tayanadi.Intellektual mulkka egalik qilish huquqi tafakkur mahsuli bo’lgan g’oyalar hisoblanadi.Bu o’z chiga kashfiyotlar, adabiy asarlar, san’at asarlari va ramzlari, ismlar, imidjlar va savdoda ishlatiladigan loyihalarni o’z ichiga oladi.Duunyo iqtisodiyoti samalyot ishlab chiqarishdan to dasturlar ishlab chiqarishga hamda farmatevtika mahsulotlarini ishlab chiqarishdan tortib to mobil telefonlar ishlab chiqarishgacha intellektual mahsulotlarga bog’liq.

Ko’p hollarda, intellektual mulkka egalik qilish huquqi moddiy mulkka egalik qilish huquqiga o’xshash rol o’ynaydi. Noyob moddiy mulkka egalik qilish huquqida moddiy narsalar yaratilishi kabi noyob intellektual mulkka egalik qilish huquqida ishlab chiqarish uchun innovatsiya bilan ta’minlaydi.

Moddiy mulkka egalik qilish huquqiga o’xshash ravishda intellektual mulkka egalik qilish huquqi bitim xarajatlarini kamaytiradi. Masalan, savdo belgilari izlash narxlarini pasaytiruvchi mahsulotlarning sifati haqidagi axborotlarni bildiradi. (Baroncelli, Krivonos, & Olarreaga, 2004).

Intellektual mulkka egalik qilish huquqini himoyalashni qo’llab quvvatlash moddiy mulkka egalik qilish huquqidan farqli ravishda biroz xavfliroq, chunki intellektual mulkning o’g’irlanishi o’zlarining muhim sifatlari orqali qo’llab quvvatlantiriladi. Shuning uchun intellektual mulk huquqlari kuchsiz darajada bo’lgan mamalakatlar intellektual mulk huquqining kuchli va samarali tizimini yaratish uchun muhim resurslarga muhtojlik sezadi.Baizi mamlakatlar investitsiya muhim deb hisoblasa ham,ular uzoq muddatli iqtisodiy muvaffaqyat uchun samarali intellektual mulkka egalik qilish huquqi juda muhim omil ekanligini anglab olishlari zarur.

Qo’shimch ravishda shuni aytishimiz mumkinki, ichki innovatsiyalarni jadallashtirish, kuchli intellektual mulkka egalik qilish huquqlari iqtisodiy o’sishga turtki bo’luvchi to’g’ridan to’g’ri tashqi investitsiyalarning kirib kelishini oshiradi(Branstetter & Saggi, 2009).