Baholash ishi

V = I / R

bu yеrda: V -baholash obyеktining qiymati;

I -sof opеratsion daromad;

R - kapitallashtirish umumiy stavkasi.

Agar daromad oqimlari davrning uzoq muddati mobaynida barqaror bo’lsa yoki daromad oqimlari barqaror mo’tadil sur’atlarda o’zgarsa, to’g’ridan-to’g’ri kapitallashtirish usuli qo’llaniladi. Agar daromad oqimlari beqaror bo’lsa yoki baholash obyekti jiddiy ta’mirlashni (rekonstruksiya qilishni) talab qilsa yoki tugallanmagan qurilish holatida bo’lsa, to’g’ridan-to’g’ri kapitallashtirish usuli, qoida tariqasida, qo’llanilmaydi. Ko’chmas mulk qiymatini to’g’ridan-to’g’ri kapitallashtirish usuli bilan hisoblash uchun daromadning asosiy manbai baholash obyekti ijarasidir. Ko'chmas mulk obyektidan boshqa daromadlar ko’chmas mulk faoliyatidan olinishi va ijara haqiga kirmasligi mumkin (masalan, garaj yoki avtotransport uchun to’xtash joyidan foydalanganlik uchun haq, saqlash kameralarini taqdim etishdan olingan daromad). Bunda, daromad manbai baholash obyekti bilan bevosita va uzviy bog’liq bo’lishi lozim.

Quyidagi ijara stavkalari farqlanadi:

• 
  mazkur mintaqada baholash obyekti mansub bozor segmentiga xos bo„lgan bozor ijara stavkalari;
  
• 
  ijara shartnomasi bilan belgilanadigan kontrakt ijara stavkalari.
  
• 
  bozor ijara stavkasidan ko„chmas mulk obyektiga bo’lgan to’la mulkdorlik huquqini baholashda foydalaniladi. Shartnoma ijara stavkasi ijaraga beruvchining qisman mulkiy huquqlarini baholash uchun qo’llaniladi.
  

Maydondan to’la foydalanmaslikdan va ijara haqini yig’ishdagi yo’qotishlar mazkur bozordagi boshqaruvning tipik darajasi uchun bozor ko’rsatkichlari bo’yicha hisoblanadi. Qiyosiy obyektlar bo’yicha bozor ko'rsatkichlarini hisoblash uchun zarur axborot bo’lmasa, yo’qotishlar qiymati baholash obyektiga doir retrospektiv va joriy axborot tahlili asosida, ular kelgusida o’zgarishi mumkinligini hisobga olgan holda aniqlanadi.

Men amaliyot davomida ko’chmas mulkni baholashni ko’rib chiqdim. Amaliyot joyidagi rahbarim boshchiligida turar joy binosini bozor qiymatini aniqlash maqsadida baholadik.

Baholash maqsadi: Sotish uchun

Baholanayotgan qiymat turi: Bozor qiymati;

Turar joy binosini baholashda 2 ta yondashuvdan foydalanildi, bular: xarajat va qiyosiy yondashuvlar.

Dastlab turar joy binosining kadastr hujjati hamda kompaniyaning vakillari tomonidan tuzilgan dalolatnoma ko’zdan kechirildi.

Turar joy binosini xarajat yondashuvi asosida qiymatini aniqlashda kadastr hujjatida mavjud literlar asosida har bir bino alohida baholanadi. Baholanayotgan obʼektlarning tiklanish qiymatini aniqlashda «Oʼzbekiston Respublikasi Geodezkadastr Bosh Boshqarmasi» ning 2004 yil 10 sentyabrdagi № 62 sonli buyrugʼi va «Uzkommunxizmat» agentligining 2004 yil 19 martdagi № 41 sonli buyrugʼiga asosan 2004 yil 1 noyabrdan muomalaga kirgizilgan «Turar joy bino va inshootlar tiklanish qiymatining yiriklashtirilgan koʼrsatkichlari» toʼplamining kitoblaridan foydalanildi, asosiy vositalarni (uskunalar, extiyot qismlar, inventarlar va boshqalar) baholash qiymatlari bozor konʼyukturasidan kelib chiqqan holda va indeks metod(usulidan) foydalanilgan holda aniqlandi. Baholangandan so’ng jami yeg’ildi. O’zboshimcha qurilish mavjud bo’lsa, jami qiymatdan chiqarib tashlandi, ya’ni o’zboshimchalik bilan qurilgan binolar alohida baholanildi va asosiy qurilishdan alohida holda jamiga yeg’ildi. Yer uchastkasi hududida mevali, manzarali daraxtlar mavjud bo’lsa, u ham kitobda keltirilgan koeffitsiyentlar asosida baholab chiqildi. Yer uchastkasiga boʼlgan mulkiy huquqlar qiymati aniqlandi. Hisoblangan har bir ishlar jamlanib qo’shildi. Shu asosda xarajat yondashuvi orqali baholangan yer uchastkasi qiymati aniqlandi.

Jami koʼchmas mulklarning baholanish kiymati(soʼm)