Baho va bahoning shakllanishi : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qollanma

6 .3 . Qishloq x o ‘jaligi, yengil sanoat, oziq-ovqat tovarlari
uchun belgilanadigan baholar
Qishloq xo^jaligi mahsulotlarini realizatsiya qilishda xarid 
b a h o la rid a n fo ydalaniladi. Xarid bah o lari ulgurji b ah o
tarkibiga kiradi. Qishloq x o kjaligi m ahsulotlarini yetish- 
tiru v c h ila r o ‘z m a h s u lo tla rin i d avlatg a, k o rx o n a la rg a , 
tashkilotlarga, sanoat korxonalariga keyin qayta ishlash 
uchun xarid baholarda sotadi. Hozirgi paytda respublikamizda 
ferm er xo'jaliklari k o 'p la b tashkil etilm o q d a. U lar o ‘z 
m ahsulotlarini qaysi tashkilotga realizatsiya qilishiga qarab 
turlicha baholarni belgilaydilar.
Yengil sanoat tovarlariga hozirgi davrda asosan erkin baholar 
belgilanadi. Ba’zi tovarlarning baholari davlat tom onidan 
ta rtib g a solib bo rilad i. M a salan , kirsovun va h o kazo . 
R esp u b lik am izd a ta d b irk o rlik faoliyati riv o jla n m o q d a , 
tadbirkorlar turli mulk shakllarida o kz faoliyatlarini olib 
bormoqda. Kichik korxonalar, firmalar, xizmat ko'rsatish 
shoxobchalari ishlab chiqargan yengil sanoat tovarlariga 
mahsulot tannarxini hisobga olgan holda baho belgilaydi. Yengil 
sanoat tovarlarining ham respublikamizda ishlab chiqarilishi 
yoki chetdan keltirilishiga qarab turlicha baholar belgilanadi.
62

---

C h e td an keltirilayotgan m ahsulot va tovarlar tannarxini 
h iso b lag a n h o ld a n isb a ta n y u q o ri b a h o la r d a sotiladi. 
Respublikamizda ishlab chiqarilgan yengil sanoat tovarlarining 
b a’zi turlari uchun (bolalar o byinchoqlari, kiyim-kechaklari) 
baholar davlat to m o n id a n nazorat qilinib, tartibga solib 
turiladi.
Oziq-ovqat tovarlari turlarini ishlab chiqarish hajmi h o ­
zirgi paytda ko‘payib borm oqda. Oziq-ovqat tovarlariga b a­
holar ham turlicha belgilanadi. Respublika ichida ishlab 
chiqarilgan oziq-ovqat tovarlarining b a ’zi turlari davlat t o ­
m onidan nazorat qilinadi va tartibga solib boriladi. Masalan, 
tuz, yogb, shakar, un. Bu tovarlarning baholari har doim 
davlat nazoratida b o ‘ladi. Iqtisodiy islohotlar davrida oziq- 
ovqat tovarlarining ko^pchiligi uchun erkin baholar belgi­
lanadi. C h etd an keltiriladigan oziq-ovqat tovarlari va m a h ­
sulotlari uchun ham asosan erkin baholar amal qilmoqda. 
Bu tovarlarning ham ayrim turlari u chun baholar davlat 
to m on idan tartibga solib boriladi.