B. Yu. Xodiyev, D. S. Qgsimova korporativ boshqaruv о 'zbekiston Respublikasi Oliy va о ‘rta maxsus tu ’lint vazirligi tomonidan 5Л342211 — «Korporativ hoshqaruv»

6.2. Korporativ menejmentning tashkiliy tuzilmasi
Umuman tashkiliy tuzilmalarning quyidagi turlarini belgilash 
mumkin:
— fimksional (divizional) tuzilma;
— moslashtirilgan tuzilma.
M a ’ muri
guruh
Q atnashuvchilar
rt
, 
Ijtim oiy
j
 
guruh
Texnologiya
guruhi
M ijo zlar
guruhi
T a ’ m inotchilar
guruhi
Tashqi savdo ,
guruhi
Innovatsiya
guruhi
Raqobatchi guruh
6.2-chizma,
 Tizimli muhit: ta’sir etish gumhlari.
55

---

Shunday qilib, boshqaruv obyektlari iyerarxiyasi va subyektlar 
mas’uUigining darajasi to‘g‘risida so‘z yuritishimiz mumkin. (6.1-jadval).
6. l-jadval
Boshqaruv darajalari
Boshqaruv
darajasi
Boshqaruv
mezoni
Boshqaruv
obyekti
Mas’uIIik
darajasi
Funksional
boshqaruv
Raqobatchilik
ustunligi
Korporatsiya
loyihasi
Strategiya
yo‘naiishlarini
amalga
oshirish
Loyihali
boshqaruv
Ixiyiha
maqsadlari
Chiziqli
boshqaruv
Texnologk
tizimning
samaradorligi
Texnologik
jarayonlar
tizimi
Rejalar va
me’yorlarni
bajarish
Operasion
boshqaruv
Chiqish sifati
Texnologiya
operatsiyalari
Aniq chiqish
Divizion yondashish ishlab chiqarishning iste’molchilar bilan yanada 
qalinroq aloqasini ta ’minlaydi, uning tashqi muhitda bo'layotgan 
o‘zgarishlarga ta’sirini tezlashtiradi.
Divizional tuzilmalarga bo‘linmalarda olib borilgan faoliyat natijalari 
uchun rahbarlaming to'liq mas’ulligi xos. Shuning uchun divizional 
tuzilmali kompaniyalarni boshqarishda muhim o ‘rinni funksional 
bo‘linmalar rahbarlari emas, balki ishlab chiqarish bo‘limlarining 
rahbarlari egallaydilar.
Kompaniyalarni bo'linmalar (divizionlar) bo‘yicha tarkiblashtirish, 
odatdagidek, uchta tamoyilning biri bo'yicha amalga oshiriladi: mah­
sulot tamoyili — ma’lum iste’molchiga moslashgan holda ishlab 
chiqarilayotgan mahsulot yoki ko'rsatiladigan xizmat xususiyatlari 
bo‘yicha; hududiy tamoyil — xizmat ko‘rsatiladigan hududlar bo‘yicha. 
Shu bilan birga divizional tuzilmalarning uchta turi aniqlanadi:
— divizional-mahsulot tuzilmalari;
— iste’molchiga moslashtirilgan tashkiliy tuzilmalar;
— divizional-hududiy tuzilmalar.
Divizional-mahsulot tuzilmalarida ma’lum mahsulot yoki xizmatni 
ishlab chiqarish va sotishni boshqarish bo‘yicha vakolatlar bitta rahbarga
56

---

beriladi va ushbu rahbar mazkur turdagi mahsulotga mas’uldir (6.3- 
chizma).