Б. Т. Тошмухамедов ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Астероидлар. Кичик планеталар ёки астероидлар, асосан Марс ва Юпитер орбитаси оралиғида айланади ва бевосита қараганда кўринмайди. Биринчи кичик планета 1801 йилда кашф этилган. Улардан энг катталари Церрера-диаметри 1003 км, Паллада-диаметри 490 км, Веца- диаметри 390 км, Юнона-диаметри 190 км номлари билан аталади. Ҳозирги вақтда 10000 дан ортиқ астероидлар маълум. Миллиардлаб йиллар давомида астроидлар, вақти-вақти билан бир-бирлари билан тўқнашадилар.
Астероидларнинг умумий массаси, Ер массасининг атига 0,1 қисмига тенг келади.
Энг ёруғ астероид - Веста, олтинчи юлдуз катталигидаги юлдузлардан ёруғ бўлмайди. Энг катта астроид - Церера.
Болидлар. Табиатда жуда кам учрайдиган ва осмонда учиб ўтадиган олов шар болид дейилади. Бу ҳодиса, атмосферанинг қалин қатламларига метеор деб аталадиган жисмлар йирик қаттиқ зарраларнинг келиб кириши туфайли содир бўлади. Болидлар кўпинча сезиларли даражадаги кўринмас диаметрга эга бўлиб, баъзида ҳатто кундузи ҳам кўринади. Диндор кишилар буларни оғзидан олов чиқариб нафас олувчи аждарлар деб талқин қилганлар.
Метеоридларни ҳосил бўлиши ҳақида икки хил фикр мавжуд: 1. метеоридлар Қуёш системасининг бир бўлаги; 2. метеоридлар бошқа юлдузлар туркумидан учиб келган. Метиоридлар бир неча граммдан ўн тоннагача бўлиши мумкин. Масалан: 1947 йил Сихота-Оленга тушган метеорид ёмғирининг умумий оғирлиги 100 тонна атрофида бўлган.
Кометалар. Вақт-вақти билан фазода кўриниб турадиган самовий объект. Кометалар қаттиқ ядро ва газ қобиғи комадан ташкил топган. Кометалар Қуёшга яқинлашганда Қуёшга қарама-қарши томонидан бир ёки бир неча “дум” пайдо бўлади. Кометалар фазода Қуёшдан узоқда жойлашиб, марказларида ядроси бўлган жуда хира, туманли оқиш доғлар шаклида кўринади. Фақат Қуёшга нисбатан яқинлашиб ўтадиган кометаларгина жуда ёруғ ва думли бўлиб кўринади. 1758 йилда кўринган комета Галилея кометаси деб ном олади. 1986 йил унинг Қуёшга жуда яқин, масофадан ўтади. Галилей кометаси даврий кометалардан қаторига киради.
Ер группасидаги планеталар - Меркурий, Венера, Ер ва Марс гигант планеталардан зичлигининг катталиги, ўз ўқи атрофида секин айлани­ши, атмосферасининг анча йириклиги, йўлдошларининг бўлмаслиги ёки кам бўлиши билан фарқ қилади.