B. S. Sayfullayev, V. K. Rustamov madaniy tadbirlarni tashkil etish

badiiy sport tadbirlarini 
tashkil etish bo'yicha 
bir qancha tadbirlarni sanab o‘tish mumkin. Sport va san’at sohalari 
mamlakatimizni dunyoga tarannum qiluvchi o‘ta katta qudratli 
vositalardan biri ekanligi haramamizga ma'lum.
Badiiy sport tadbirlarini tashkil etishdan maqsad — sog‘lotn 
turmush tarzi, insonlar salomatligi, ulaming ham ma’nan ham 
jismonan yetuk boMishlari, bir so‘z bilan aytganda — insonlarning 
bo'sh vaqtlarini mazmunli o‘tkazish, ularga ma’nan hamda 
jismonan madad berish,
Yurtimiz mustaqillikka erisbgach sport tomoshalarining badiiy 
jihatlariga katta e’tibor berila boshlandi. Shu jihatdan olib qaral- 
ganda yurtimizda sport ishlarini yanada takomillashtirish borasida 
ko‘plab xayrli ishlar olib borilmoqda.
0 ‘zbekiston televideniyasida «Sport» kanalining faoliyati bunga 
misol bo‘ la oladi.
Jamiyatimizda olib borilayotgan ma’naviy-ma’rifiy, ijtimoiy- 
siyosiy j a ray on lar insonlar hayotining asosiy qismini qamrab 
olganligi bois ma’naviy va jismoniy sogMomlik jamiyatda ish 
yuritayotgan, faoliyat ko'rsatayotgan barcha shaxslarga nisbatan eng 
oliy ne’mat hisoblanadi.
Sport va san’at — bu mamlakatni boshqa yurtlarga tanishtiruvchi 
vosita, elchi hisoblanadi. Shuning ucbun ham davlatimiz siyosatida 
sport va san’atni rivojlantirishga qaratilgan bir qancha qaror va 
farmonlar, farmoyishlariga guvoh bo‘lamiz. «Sog‘ tanda sog‘lom 
aql» deganlaridek, jamiyat uchun ham sog'lom insonlar zarurdir.
Badiiy sport tomoshalarini yaratishda senarist rejissyor va 
sportchi-murabbiy bilan maslahatlashgan holda ulaming xatti- 
harakatlarini qog'ozga tushirishga harakat qiladi. Bunday tadbirlar 
asosan, musobaqa shaklida o'tkaziladi. Unga teatrlashtirish usul- 
larini qoMlash esa tadbiming badiiy jihatlarini yanada ko‘chay- 
tirishga, faollashtirishga sabab boMadi va natijada tomoshabin o‘zi 
kutmagan rohatbaxsh manzaralarga duch keladi, tomoshaga 
nisbatan faolligi oshib boradi.
San’at noziklikni, mayinlikni, jozibadorlikni, sport esa 
qat’iyatni, jismoniy baquwatlilikni, qattiqqo‘llikni talab qiladi. 
Tashqaridan qaraganda bu ikki hodisani bir-biriga bogMash mumkin
58

---

emasday tuyuladi. Bunday muvaffaqiyatli uyg'unlikka faqat 
teatrlashtirish usullari orqali erishish mumkin.
Teatrlashtirilgan sport tomoshalariga ko'plab misollar keltirish 
mumkin. Afinada bo'lib o‘tgan Olimpiada oyinlarining ochilish va 
yopilish qismlaridagi teatrlashtirish usullarining yuksak mahorat 
bilan qo‘llanganligi bunga misol bo'la olishi mumkin.
Har bir tadbir tomoshasini sahnalashtirish jarayonida rejissyor 
o‘z oidiga oliy maqsadni qoyadi. Ya’ni bunday tadbirlar 
tomoshalaming bir-biriga beg'araz, nafrat ko'zi bilan qarashiga yo' I 
quymasliklarí, 
bir-birlariga 
nisbatan 
dushmanga 
aylanib 
qolmasliklari, bir-birlarini raqib sifatida emas, do'st, aka-uka 
sifatida qabul qilishga, magMubiyatni tan olib, yanada ko'proq 
mehnat qilishlarini tushunib olishlari va eng asosiysi bir-birlariga 
hurmat nuqtayi nazarida munosabatda boMishlariga erishish lozim.
Badiiy sport tomoshalarining yaqqol namunalarini turli sport 
musobaqalari, Olimpiada o‘yinlarining ochilish yoki yopilish 
marosimlarída kuzatish mumkin.
Sport va san’at alohida soha bo'lsa ham ulaming asi maqsadlari 
bir xildir.
Badiiy sport tomoshalarini tashkil etish asosan musobaqa, 
bellashuvlar asnosida tashkil etiladi. Bu jarayonda quyidagi ishlarni 
amalga oshirish maqsadga muvofiqdir:
- sport maydonini, ya’ni tadbir o‘tadigan joyni o'rganish;
- sportchilar va san’atkorlar chiqishlarini ketma-ketligini ishlab 
chiqish;
- sport va san’at uyg‘unligiga erishish;
- sport sohasini badiiylashtirishga oid usullarni ishlab chiqish;
- repititsiyalarni tashkil etish va boshqa ish jarayonida yuzaga 
keiadigan vaziyatlarni tahlil qilish va ishlarni rejalashtirish.
Badiiy sport tomoshalarini o'tkazishda tadbir tashkilotchilari 
sport va ijod sohalaríning uyg'unligiga erishishlari lozim bo'ladi.
Hozirgi kunda O'zbekistonda sport tadbirlarining eng yorqin 
namunalarini