Б. С. Мусаев а г р о к и м

жой томон аста-секин ҳаракатланиши мумкин.
Озиқ моддаларнинг илдизга ютилиши ва ҳаракатла- 
ниши ўсимликдаги модда ва энергия алмашинуви, ил­
диз ва ер усти қисмининг ривожланиши ҳамда фаолия- 
тига боғлиқ.
\
Т а ш қ и м у ҳ и т о м и л л а р и н и н г у с и м л и к л а р о з и қ л а н и ш и г а
т а ъ с и р и
Усимликларнинг озикданиш и — мураккаб ф и зи о­
логик жараён. Унинг меъёрида кечиши нафақат илдиз 
тизимининг, балки бутун ўсимлик танасининг фаолия­
ти билан боғлик,.
Экинлар ҳосилдорлиги ва уларга озик, элементлари­
нинг ютилиши биринчи навбатда тупрокдаги озик, мод­
далар миқдори билан белгиланади. Озик, элементлар 
тупрок, эритмаси, органик ва минерал қисмларида мав­
жуд бўлиб, уларнинг эрувчан ва алмашиниб-ютилади- 
ган шаклларигина ўсимликларнинг озиқланиши учун 
яроқлидир. Бирламчи минераллар нураш натижасида 
парчалангач, органик моддалар эса минераллашгандан 
кейин ўсимликлар томонидан ўзлаштирилади. Ташқи 
муҳит омилларининг ўзгариши (pH нинг силжиши, 
озиқ моддаларининг микробиологик боғланиши) на­
тижасида тупрокдаги озиқ элементларнинг бир қисми 
усимликлар томонидан қийин ўзлаштириладиган шаклга 
ўтади. Ш унингдек, илдиз ажратмалари ҳам айрим қи- 
йин эрийдиган бирикмаларни ўсимликлар озиқланиши 
учун молик шаклларга ўтишига ёрдам беради.
Экинлар томонидан озик, моддаларнинг ютилишига 
ўсимликларнинг биологик хусусиятлари ва тупрок, хос­
салари 
(ун ум д о р л и к , о р га н и к м о д д а л а р м и қ д о р и , м е х а н и ­
к а в и й в а м и н ерал т а р к и б , ҳ а р о р а т , а эр а ц и я , p H , эр и т м а  
к о н ц ен т рац и я си )