Б. С. Мусаев а г р о к и м

Ўрис нўхат ва викада азот ва к али й н и н г э н г кўп 
тўпланиш и гуллаш давр и н и н г ох и р и д а , ф о с ф о р эса 
п иш иш даври да кузатилади. Ўсув даври узок, давом эта­
диган эки нларда, масалан, л ю п и н да барча озик, м одда­
лар бош поядаги дуккаклар п и ш и б етилган пайтда ку­
затилади.
Д он -д ук к ак л и экинлар барча ҳаётий ш ароитлар м еъ­
ёрида бўлганда, таркибидаги ялпи азотн и н г тахм инан 
2 /3 қ исм и ни атмосферадаН ва 1/3 қ и см и н и тупрокдан 
ўзлаш тиради. Ю қорида сан аб ўтилган эки н лар ичида 
эн г кўп азотни лю пи н тўпласа, эн г кам мнкдордаги 
азот вика том он и д ан тўпланади.
Д он -д ук к ак л и экинлар маҳаллий ўғитларга (хусусан  
гўнгга) талабчан, лекин гўнг қўлланилгандан кейинги 
иккинчи ёк и учинчи йилларда к ўп р оқ ўзлаш тирилади.
Д он -д ук к ак л и экинлар атм осф ер а азотин и ф и к са- 
циялайди, улар кўпроқ ф осф ор л и ва калийли ўғитларга 
кучли эҳти ёж сезади . А тм осф ерадан ўзлаш тириладиган 
азотни н г м икдори тупроққа киритиладиган азотли угит­
лар микдорига тескари п р оп ор ц и он ал равиш да узгара­
ди . Ш у сабабдан уларга азотли ўғитларни кўллаш сам а- 
р а с и з , н и ҳ о л л а р ў зл а р и н и т у т и б о л и ш л а р и учун 
гектарига 2 0 —30 кг «старт» д о зада а зо т бери ш к иф оя- 
ди р деган хулосага қатъий амал қили н ади .
Л ек и н туп р оқ муҳити, ҳаракатчан ф о с ф о р ва калий 
би лан таъм инланиш дараж аси, нам ли ги ва ҳарорати, 
уруғларни инокуляциялаш, м ик роэлем ен тлар (биринчи 
навбатда м ол и бден )н и н г м ик дори тугунак бактериялар

---

ф аолиятига кучли таъсир кўрсатади. М азкур ом иллар­