B. S. Abdullayeva, B. M. Suropov iqtisodiyotda axborot-kommunikatsion

MBBT asosiy xususiyatlari
 - bu nafaqat ma’lumotlarni kiritish va saqlashda 
ishlatiladigan  protseduralar  tarkibi  bo’lmasdan,  ularning  strukturasini  ham 
tasvirlaydi. Ma’lumotlarni o’zida saqlab va MBBT ostida boshqariladigan fayl oldin 
ma’lumotlar banki, keyinchalik esa “Ma’lumotlar bazasi” deb yuritila boshlandi
.
 
Ma’lumotlarni boshqarish tizimi quyidagi xossalarga ega: 

 
fayllar to’plami mantiqiy kelishuvni quvvatlaydi; 

 
ma’lumotlar ustida ish yuritish tili bilan ta’minlaydi; 

 
har xil to’xtalishlardan keyin ma’lumotlarni qayta tiklaydi; 

---

140 
 
 

 
bir necha foydalanuvchilarning parallel ishlashini ta’minlaydi. 
Ma’lumotlarning  relyatsion  modali  konsepsiyasi  1970-yilda  A.F.Kodd 
tomonidan  taklif  qilingan.  U  ma’lumotlarni  tavsiflash  va  tasvirlashning  amaliy 
dasturlaridan  bog’liq  bo’lmasligini  ta’minlash  masalasini  hal  qilish  uchun  xizmat 
qilishini o’z tajribalarida ko’rsatib o’tgan. 
Ma’lumotlarning relyatsion modeli asosida “munosabat” tushunchasi yotib, u 
inglizcha  “relation”  so’zidan  olingan.  Ba’zi  bir  qoidalarga  amal  qilgan  holda 
munosabatlarni  ikki  o’lchovli  jadval  ko’rinishida  tasvirlash  mumkin.  Jadval  har 
qanday odamga tushunarli va qulaydir.