B. Q. Xaydarov

480. 
Velosipedchi shahardan soatiga 13,4 km/h tezlik bilan yo‘lga chiqdi. 
Bilimlarni boyitamiz
Ba’zida katta natural sonlar bilan ish ko‘rganda ularni minglarda yoki millionlarda 
ifodalashga to‘g‘ri keladi.
7-misol.
 
14 500 sonini minglarda ifodalaylik. 
Buning uchun 14 500 sonini 1000 ga bo‘lib, 1000 ga ko‘paytiramiz (bu bilan 
sonning qiymati o‘zgarmaydi): (14500 : 1000) ∙ 1000. Qavs ichidagi son 14,5 ga teng. 
Demak, 14 500 = 14,5 ∙ 1000. Oxirgi ko‘paytuvchi 1000 ni raqamlar bilan emas, 
nomini so‘z bilan yozamiz. Natijada, 14 500 = 14,5 ming degan natijaga kelamiz.
Xuddi shunga o‘xshash, natural sonni millionlarda ifodalaganda ham shu 
yo‘l tutiladi. Masalan, 28 300 000 = (28 300 000 : 1 000 000) ∙ 1 000 000 =
= 28,3 ∙ 1 000 000 = 28,3 million.
Ba’zi hollarda bo‘lish yordamida berilgan oddiy kasrga teng bo‘lgan o‘nli kasrni 
topish mumkin. Boshqacha qilib aytganda, bo‘lish yordamida oddiy kasrni o‘nli kasrga 
aylantirish mumkin.
8-misol.
35
_ kasrni o‘nli kasrga aylantiring.
Yechish:
 
Ma’lumki, 35
_ kasr 3 ni 5 ga bo‘lganda hosil bo‘lgan bo‘linmadir. 3 ni 5 ga 
“burchak” usulida bo‘lib, 0,6 o‘nli kasrni hosil qilamiz. Demak, 35
_ = 0,6.
Mashq qilamiz
Tatbiq qilamiz
http://eduportal.uz

---

109
Undan 2 soat keyin ikkinchi velosipedchi jo‘nadi va 4 soatda birinchi 
velosipedchiga yetib oldi. Ikkinchi velosipedchining tezligini toping.
481.
 
2-rasmdagi bitta qovoq necha kilogramm?
14 kg 700 g
22 kg 160 g
b)
a)
482.
Uch o‘tloqdan 28,6 t pichan yig‘ildi. Birinchi va ikkinchi o‘tloqdan 
baravardan, uchinchi o‘tloqdan esa oldingi ikkitasining har biriga 
qaraganda 3,4 t ortiq pichan yig‘ildi. Har qaysi o‘tloqdan qancha pichan 
yig‘ilgan?
483.
Tenglamani yeching:
a) 15
x 
= 0,15;
b) 3,08 : 
y 
= 4;
d) 295,1 : (
x 
– 3) = 13;
e) 534 · (
x 
+ 1,2) = 961,2.
2