B. Q. Xaydarov

Tatbiq qilamiz
4
http://eduportal.uz

---

83
Mashq qilamiz
Uyda bajaramiz
336. 
O‘nli kasrlarni taqqoslang va natijani tengsizlik ko‘rinishida yozing:
a) 18,22 va 5,75;
b) 3,50 va 3,6;
d) 0,76 va 0,8;
e) 0,1009 va 0,19; 
f) 99,22 va 100,9; 
g) 0,230 va 0,2310.
337.
Quyidagi o‘nli kasrlar orasida joylashgan natural sonlarni yozing:
a) 0,9 va 3,41; b) 4,53 va 13,4; 
d) 56,456 va 65,609;
e) 209,67 va 213, 03; 
f) 3007,4 va 3010,01; g) 28,13 va 34,09.
338.
O‘nli kasrlarni oldin o‘sib borish, so‘ng kamayib borish tartibida joylashtiring: 
a) 1,708; 0,98; 4,708; 13,2; 7,613; 0,99; 1,123;
b) 0,02; 3,02; 0,302; 0,022; 0,202; 0,0302; 20,3.
339.
Tengsizlikni tekshiring.
a) 2 > 1,75; b) 18,006 < 19,0001; d) 71,2 > 71,2005; e) 24,009 < 23,999.
340. 
Nuqtalardan qaysi biri sonlar nurida o‘ngda joylashgan? 
a) 
A
(2,1) yoki
B
(2,3);
b) 
C
(10,5) yoki
D
(10,509).
341. 
To‘g‘ri tengsizlik hosil qilish uchun katakcha o‘rniga qo‘yish mumkin bo‘lgan
hamma raqamlarni toping:
a) 0,
�
3 > 0,13; b) 0,1
�
< 0,18; 
d) 5,64 > 5,
�
8; 
e) 3,51 < 3,
�
1.
342. 
Oralaridagi masofa 782 km bo‘lgan ikki shahardan ikki poyezd bir- biriga 
qarab turli vaqtda yo‘lga chiqdi. Birinchi poyezd 52 km/h, ikkinchisi 61 km/h tezlik 
bilan yurdi. Birinchi poyezd 416 km yurganidan keyin ikkinchisi bilan uchrashdi. 
Poyezdlardan biri ikkinchisidan necha soat oldin yo‘lga chiqqan?
343.
 
Amallarni bajaring:
a) 79 348 – 64 · 84 : 28 + 653 900 : 130;
b) 108 150 : 525 + 24 · (10 000 – 24 · 303) – 23 598.
d) Jarqo‘rg‘on minorasi, balandligi – 21,6 m;
e) Toshkent shahridagi Hazrati Imom masjidi minoralari, balandligi – 59 m;
f) Xiva shahridagi Kalta Minor, balandligi – 28 m;
g) Buxoro shahridagi Minorayi-Kalon, balandligi – 45,5 m, 
Bu minoralarning balandliklarini kamayib borish tartibida joylashtiring.
a)
e)
b)
d)
f)
g)
e)
f)
g)
5
http://eduportal.uz

---

84
1-misol.
4,5 va 1,451 o‘nli kasrlarni qo‘shaylik.
Oldin ularning verguldan keyingi raqamlari sonini tenglashtiramiz. Buning uchun
ulardan birinchisining o‘ng tomoniga ikkita nol yozamiz: 4,5 = 4,500. 
So‘ng ularni aralash son ko‘rinishida yozamiz va qo‘shamiz:
4,500 = 4
500 
1000
____ , 1,451 = 1 451 
1000
____ , 
4,5 + 1,451 = 4 
500 
1000
____ + 1
451
1000
____ = 5 
500 + 451 
1000
________ = 5 
951
1000
____ = 5,951.
Demak, 4,5 va 1,451 o‘nli kasrlarning yig‘indisi 5,951 ga teng.
Bu natijani o‘nli kasrlarni “ustun” ko‘rinishida qo‘shib ham hosil
qilish mumkin (1-rasm).
2-misol.
Endi shu sonlarning ayirmasini ham topaylik:
4,5
–
1,451 = 4 
500 
1000
____ – 1
451
1000
____
= 3 
500 – 451 
1000
________ =
3 
49
1000
____ = 3,049.
Bu holda ham natijani o‘nli kasrlarni “ustun” ko‘rinishida ayirib, qulayroq usulda 
topishimiz mumkin (2-rasm).
O‘nli kasrlarni qo‘shish (ayirish) uchun