B ozor munosabatlari sharoitida ijtimoiy xayotimizning barsha soxalarida shu jumladan ma’naviyat, ma’rifat va ilm-fan soxalarida ham inqilobiy o‘zgarishlar sodir bulmokda

M avzuning dolzarbligi. Ishlab chiqarish korxonasini elektr energiyasi bilan ta’minlash jarayonini avtomatlashtirish respublikamizning barcha yirik sanoat yo‘nalishlarini uzluksiz ish jarayonini ta’minlashda hamda qayta ishlash va yarim tayyor xamda tayyor maxsulotlarni ishlab chiqarishda dolzarb muammo xisoblanadi.
Diplom loyihasining maqsadi. Korxonasini elektr energiyasi bilan ta’minlash jarayonini avtomatlashtirish va zahira liniyasini ishlash jarayonini o‘rganish va taxlil qilish.
Diplom loyihasida o‘rganiladigan masalalar.

1. 
   Korxonasini elektr energiyasi bilan ta’minlash jarayonining umumiy tavsifi
   
2. 
   Avtomatlashtirilgan texnologik jarayonni tashkil etish masalalari.
   
3. 
   Korxonasini elektr energiyasi bilan ta’minlash avtomatlashtirsh jarayonining struktura, funksional va elektr prinsipial sxemalari.
   
4. 
   Korxonasini elektr energiyasi bilan ta’minlash uchun tavsiya etilayotgan avtomatlashtirilgan boshqaruvli universal eshish dastgoxlarini o‘rganib taxlil qilish.
   
5. 
   Korxonasini elektr energiyasi bilan ta’minlash jarayoni matematik modelini xisoblab chiqish va uzatish funktsiyalarini taxlil qilish.
   

Diplom loyihasi 9 paragraf, 60 bet tushuntirish xati va 4 A1 formatda chizmalardan iborat.


TEXNOLOGIK JARAYON VA STRUKTURA SXEMANING TAVSIFI

E nergiya bilan ta’minlash jarayonini avtomatlashtirish iste’molchilarning sifatli elektr energiya bilan ta’minlashni, avariya va shunga o‘xshash buzilishlar bo‘lganda shaxsiy tarkibning ishtirokisiz, bu buzilishlarni bartaraf qilishni ta’minlashi kepak.

Podstansiyalarda avtomatik qurilmalarning quyidagi turlari qo‘llaniladi:

• 
  Sifatli elektr energiyasi bilan ta’minlovshi-normal rejim avtomatikasi (podstansiyadagi kuchlanishni postlash, papallel ishlayotgan tpansfopmatoplarni bipoptasini uzish yoki ylash);
  
• 
  Elektr qurilmalarini uzib yoki ulab qo‘yuvchi-avariya avtomatikasi (AqU, ZAU, SHAYU va xokazolar);
  

1.1. rasm. Ikki transformatorli elektr ta’minot podstansiyaning struktura sxemasi

• 
  boshqarish va nazorat qilishni ta’minlovshi-texnologik avtomatika (havo bosimini normal ushlab turish ushun kompressorlarni uzib-ulash avtomatikasi, akkumulyator batareyasidagi kuchlanishni sozlash avtomatikasi).
  

B1, B2, BZ-bo‘laklagichlar, T1 va T2-kuch transformatorlari, L1 va L2 parallel liniyalar, TN1 va TN2 kuchlanish transformatorlari, TSN1 va TSN2 podstansiyani energiya bilan ta’minlash transformatorlari, KT1 va KT2-qisqa tutashtirgichlar, V1, V2 va V3 seksiya uzgichlari
N ormal xolatda har bir transformator (T1 va T2) lar bo‘laklagichlar (B1 va B2) orqali liniyalar (L1 va L2) dan elektr energiya olib turadi. Seksiya uzgichlari V1 va V2 normal uzilgan xolatda bo‘ladi.
Tar mok liniyalaridan birortasi avariya tufayli uzilsa yoki past kuchlanishli shinalarida qisqa tutashuv sodir bulganda bu avariyalarni bartaraf qilishda kuyidagi avtomatika qurilmalarini ishlatish kuzda tutilgan:

• 
  Manba liniyalaridan birida yoki past kuchlanish shinalarida buzilish bulgan vaqtda V1 yoki V2 seksiya uzgichi uzilsa transformatorni AqU amalga oshiriladi;
  
• 
  Ichki buzilish tufayli T1 yoki T2 transformator ximoya qurilmalari tomonidan uzilgan paytda seksiya uzgichi VZ ni ZAU qurilmasi tomonidan ulab kuyiladi;
  
• 
  Biror liniya (L1 yoki L2) butunlay ishdan chiqkan paytda, shu liniyaga ulangan transformatorni boshqa bir liniyaga avtomatik ulash amalga oshiriladi. (Masalan, L1 ishdan chiqsa B1 uziladi va T1 BZ orqali L2 liniyaga ulanadi).
  

Transformatorlar ish rejimini avtomatik boshqarish
Parallel ishlayotgan transformatorlarni yuklamasi (iste’molshi iste’mol kilayotgan quvvat) foydalanishda o‘zgarmas bo‘lib turmaydi. YUklama kamayganda ulardan birortasini uzish, yuklama tiklanganda esa yana ulash lozim, bunda transformatorlarda elektr energiya isrofi minimal bo‘ladi.
Yuklama pasayganda (1=(0,6o‘0,8)1_tn) R11 rele ishga tushadi va uni R01 oraliq relesi chulg‘ami zanjiridagi R11 kontakti yopiladi (1.2 b-rasm). U rele ishga tushib R01.1 kontakti R0 rele chulg‘ami zanjirini ajratadi, vaqt relesi (RB) R01.2 kontakt orqali xarakatga kelib, R01.3 kontakt bilan transformatorlardan birini uzgichini uzishga zanjirni tayyorlaydi. Kechiqish vaqti tugagandan sung vaqt relesini RB.1 kontakti ulanadi va R03 ishga tushib transformatorni uzadi.




1.2. rasm. Parallel ishlayotgan transformatorlarni yuklamasi
1.2. rasmda transformatorlarni avtomatik ulash va uzish sxemasi ko‘rsatilgan. Sxemada minimal tok relesi (R11) va maksimal tok relesi (R12) ketma-ket ulangan, ular parallel ishlayotgan transformatorlarning toklar yigindisiga ulangan (1_r=1₂₁q1₂₁₁). Transformatorlar tula yuklanishda bulganda ikkala releni tegichli kontaktlari (R11 va R12) ochiq bo‘ladi.
YUklama belgilangan qiymatdan ortib ketganda maksimal tok relesi R12 ishga tushadi va R02, RB va R04 relelarni xarakatga keltiradi, natijada transformator tarmokga ulanadi. Sxemada R01 va R02 relelar zanjiri bir-biriga ulangan, bu bir vaqtni uzida transformatorni uzishga va ulashga signal berilishini oldini oladi.