B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

7- b
rasm. 
K.Cheprakov. Kitob grafikasi. 1957-y. 
,, 0 ‘qituvchi“ romani illustratsiyasi.
O'zbekistonda grafika san ’ati ayniqsa, mustaqillik yillarida 
jadal rivojlana boshladi. M.Kagarov, V.Apuxtin, P.Annenkov, 
G '. B o y m a to v , L. Ib ro h im o v , A .M a m a jo n o v , M .K a rp u z a s , 
M.Sodiqov, B.Ismoilov, S.Redkin, S.Isoqov, I.Vasilyev, L.Tiora, 
L .Z u f a r i, T .A y u p o v , T .A h m a d a liy e v , Y .A liger, R .A zizov, 
A.Ligay, M .Fozilov kabi rassomlar katta ijod yoMida faoliyat 
ko'rsatmoqdalar.
22

---

1.3. HAYKALTAROSHLIK
Haykaltaroshlik san’ati 
— tasviriy san ’atning eng qadimiy 
turlaridan bo'lib, odam lar hali rasm chizish va yozishni bilmas- 
laridan oldin loy va yopishqoq materiallardan odam va hayvonlar 
tasvirini ishlaganlar.
Haykal — voqelikni yoki narsani uch o'lchovda, yorug'- 
soyalar asosida shakl ifodasida ko'rinadigan tasvirlar vositasida 
fazoda ifoda etadi.
Haykallar — ko'chalar, maydonlar, xiyobonlarga, xonalar- 
ga, binolarning peshtoqlariga, karnizlarga, devorlarga, medallar 
va tangalarning sirtiga ishlanadi (8- rasm).
Haykaltaroshlik asarlari m azm uni, mohiyat va xarakteriga 
ko'ra uch turga bo'linadi.
1. Monumental haykaltaroshlik 
— m uhim tarixiy voqealarga, 
xalq q ah ram o n lari, davlat arboblari, atoqli shaxslar, rassom, 
yozuvchi, shoirlar, olimlar, fan arboblari va tarixiy shaxslarning 
xotirasiga bag'ishlab ishlanadi. Bunday haykallar katta, ochiq 
maydonlarga, k o 'ch a boshlariga qo'yiladi.
2. Dekorativ haykaltaroshlik 
— binolar, ko'cha va xiyobon- 
larni bezash uchun qo'llanadi. Dekorativ haykaltaroshlik m o n u ­
mental haykaltaroshlikdan 3 jihati bilan, ya'ni birinchidan, kichik 
hajmda ishlanishi, ikkinchidan, yaqindan ko'rishga mo'ljallanib 
ishlanishi, uchinchidan, obrazlarning turli psixologik kechinmalari 
asosida ishlanishi bilan farq qiladi.
Binolarning deraza, devorlarini bezatish, favvoralar va stol 
ustiga qo'yishga mo'ljallangan buyum lar va ularning yuzasiga 
ishlangan b o 'rtm a tasvirlarning hammasi dekorativ haykaltarosh- 
likka mansubdir.