B mengliyev, G. Tojiyeva



Download 2,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet91/301
Sana06.08.2021
Hajmi2,97 Mb.
#139922
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   301
Bog'liq
tilshunoslikka kirish

Dissimilyatsiya.    Og`zaki  nutqda  tovushlar  doimo  bir-biriga  o`xshay  bermasdan,  ba‟zan  uning  aksi  bo`ladi.  Ayrim  paytda 
talaffuzda ikki o`xshash tovush bir joyda yoki bir so`zda kelgan vaqtda ulardan biri noo`xshash tovushga aylanib ham qoladi. Bunday 
hodisa assimilyatsiya kabi progressiv va regressiv bo`ladi. Keyingi tovush noo`xshash tovushga aylansa progressiv dissimilyatsiya yuz 
beradi: zarar-zaral, zarur-zaril, birorta-bironta, muyassar-muyastar, kissa-kista kabi.  
Oldingi tovush o`zgarsa, regressiv dissimilyatsiya yuz beradi: malol-malor, koridor-kalidor, ittifoq-intifoq kabi.  
 Dissimilyatsiya  hodisasi  odatda  juda  kam  uchraydi.  Hatto  assimilyatsiyaning  regressiv  turiga  nisbatan  ham  ancha  kam 
qo`llanadi.  Chunki  dissimilyatsiya  hodisasi    nutqda,  odatda  o`xshashlikdan  noo`xshashlikka,  ixchamlikdan  noqulaylikka  qaratilgan 
harakat  bo`lib,  tavtologiyadan  qutilishga  xizmat  qiladi.  Og`zaki  nutqda  tumba-tunba,  tramvay-tranvay,  konbayn-kombayn  deb  talaffuz 
qilishimiz ham dissimilyatsiyaga misol bo`ladi.  
    Metateza.    Og`zaki  nutqda  ba‟zan  yonma-yon  kelgan  undosh  tovushlarning  o`rni  almashishi  mumkin.  Nutqdagi  bunday 
jarayon metateza deyiladi: r-y: daryo-dayro: m-g`: yomg`ir-yog`mir, b-r: tebratmoq-terbatmoq: m-lyamlamoq-yalmamoq: h-v: ahvol-
avhol:  p-r: tuproq-turpoq,  r-go`rganmoq-o`granmoq:  g`-r: to`g`ramoq-to`rg`amoq, n-m: aylanmoq-aynalmoq va b. Chunonchi, rus 
tilidagi тaрeлka so`zi aslida nemischa talerka shaklida bo`lgan, arabcha oqvot so`zi o`zbek tiliga ovqat tarzida qabul qilingan. Demak, 
bu hodisa chetdan kirgan so`zlarda ko`proq uchraydi. 

Download 2,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   87   88   89   90   91   92   93   94   ...   301




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish