B mengliyev, G. Tojiyeva

Fonetik tamoyil. Bu orfografiyaga xos asosiy mavqe egallovchi prinsiplardan bo`lib, unga ko`ra so`zlar talaffuz qilinishiga mos 
ravishda yoziladi.So`zshakllarning talaffuz etilishida yuz bergan fonetik o`zgarishlar hisobga olinadi. Chunonchi, yurak-yuragi, yurakka, 
son-sana, sanoq, sanog`i, qishkoq-qishlogim, qishloqqa kabi. Demak, fonetik prinsipda so`zning aytilishi bilan yozilishi bir-biriga mos 
keladi. Jo`nalish kelishigi qo`shimchasi [-ga], sifatdosh shaklini hosil qiluvchi qo`shimcha [-gan], chegara ma`nosini ifodalovchi murakkab 
affiks [-gacha], payt va maqsad ravishdoshi shaklini yasovchi [-gach], [-guncha], [-gani], ozaytirma sifatni hosil qiluvchi [-gina] kabi 
affikslar o`zak-negizi k, q undoshlari bilan tugagan so`zlarga qo`shilganda, muayyan so`zshakllari fonetik tamoyil asosida yoziladi. 

---

89 
Masalan, terakka, buloqqa, ekkan, boqqan, eshikkacha, quloqqacha, ayriliqqacha, zerikkach, chiqqan, tikkuncha, taqquncha, yoqqani, 
chekkani, kichikkina, iliqqina va h.k. 
Fonetik prinsipga asoslangan imlo qoidalari boshqa tillarda ham uchraydi. Jumladan, turkiy tillar oiilasiga kiruvchi uyg`ur tili 
imlo qoidalari uchun bu tamoyil etakchi o`rinda turadi: maktevi (maktabi ), epkaldi (olib keldi ) kabi. 
Rus tilidagi [без-], [воз-], [из-], [раз-] prefikslari jarangsiz undoshlar bilan boshlanubchi o`zak-negizlarga qo`shilganda, ko`pincha, 
fonetik o`zgarishga uchraydi va bu imloda ham o`z aksini topadi: без+ срочный = бессрочный,
без+печный=беспечный, без+толковый=бестолковый, без+платно= бесплатно; воз+принять=воспринять, 
из+писать=исписать, раз+цвести = расцвести. Shuni eslatib o`tish lozimki, na o`zbek tili uchun, na rus tili uchun fonetik prinsip 
asosiy orfografik tamoyil vazifasini o`tamaydi. Uyg`ur tili, belarus tili orfografiyalarida bu tamoyilga ko`proq amal qilinadi.