Б и р и н ч и булим

2.22 – rasm. Kichik haroratlarni o‘lchash uchun avtomatik kompensatsion asbobning sxemasi.

Kichik haroratlarni o‘lchash uchun o‘zgaruvchan tok avtomatik kompensatsion asbobning prinsipial sxemasi 2.22-rasmda keltirilgan. Qarshilik termometri R_t ta’minlash manbaidan o‘zgaruvchan I tok bilan ta’minlanadi. Asbobning o‘lchash sxemasi T_r tok transformatoridan shunday ta’minlanadiki, o‘lchash toki I_o‘=K·I bo‘ladi. Agar termometrda kuchlanish U_ab bilan kompensatsiya qilinmagan bo‘lsa, unda kuchaytirgich kirishiga signal beriladi. Bu signal reversiv dvigatelni va reoxord sirpang‘ichi R_r ni kuchlanish U_ab tushuvini (R_t da) muvozanatlashtirmaguncha harakat qilishga (siljishga) majbur qiladi. Bu holda quyidagi tenglik bajariladi:

IR_t=U_ab=I_o‘R_ab
yoki
IR_t=K·I(R_N+mR_o‘t), (2.75)
bu yerda,
(2.76)
R_N rezistor asbob shkalasining sanoq boshini belgilashga xizmat qiladi, R_sh esa o‘lchash diapazonini o‘rnatadi. Transformatsiya koeffitsienti K ni amalda o‘zgarmas deb qarab, asbob ko‘rsatishlari m ta’minot kuchlanishi tebranishiga va termometrni ulash simlari qarshiligining o‘zgarishiga bog‘liq emas, deb hisoblash mumkin.
Qarshilik termometrining me’yorlovchi o‘zgartkichi. Qarshilik termoo‘zgartkichi yordamida olingan axborotni EHM ga yoki avtomatik rostlash tizimiga kiritish uchun chiqishda 0-5 mA o‘zgarmas tok signalini shakllantiruvchi me’yorlovchi uzgartkichdan foydalaniladi.
Qarshilik termometri bilan birga ishlovchi me’yorlovchi tokli o‘zgartkichning sxemasi 2.23 - rasmda ko‘rsatilgan. Bu o‘zgartkich sxemasiga va ishlash prinsipiga ko‘ra termoelektr termometr bilan bir komplektda ishlovchi me’yorlovchi o‘zgartkichga o‘xshash (2.12-rasmga karang). Bu sxemalarning farqi shundaki, o‘zgartkichda tuzatuvchi ko‘prik TK o‘rnida o‘lchov nomuvozanat ko‘prigi O‘K dan foydalaniladi, uning yelkalaridan biriga uch o‘tkazgichli sxema bo‘yicha qarshilik termo o‘zgartkichi R_t ulangan. Qolgan qarshiliklar manganindan yasalgan. R_l qarshiliklar ulovchi o‘tkazgichlar qarshiliklarini nominal qiymatga moslash uchun xizmat qiladi. Ko‘prikning ab diagonaliga o‘zgarmas tokning barqarorlashtirilgan U kuchlanishi ulangan. O‘zgartkichning chiqish toki 1_chiq ko‘prikning o‘lchov diagonalidagi U_cd kuchlanishga mutanosib va ular orasidagi munosabat (2. 47) ga mos holda berilishi mumkin:
I_chiq=K·U_cd (2.77)
U_cd = K_k R_t bo‘lgani uchun(bu erda, K_k - ko‘prikni o‘zgartirish koeffitsienti)


I_chiq=K_k·K·R_t (2.78)