Б и р и н ч и булим

Dozatorlar – sochiluvchan (va suyuq) materiallarning massalari yoki hajmlarini avtomatik o‘lchab beruvchi (dozalovchi) qurilmadir. Dozatorlar diskret va uzluksiz ishlaydigan bo‘lishi mumkin. Diskret ishlaydigan (porsion) dozatorlar asosan qurilmalarni balandligi bo‘yicha joylashtiriladigan texnologik jarayonlarda qo‘llaniladi. Uzluksiz ishlaydigan dozatorlar qurilmalarni gorizontal joylashtirish va materiallarni konveyer usulida tashish bilan bog‘liq texnologik jarayonlarda foydalaniladi.
Tarozi – o‘lchash texnikasining zamonaviy holati mexanik tizimlardan elektron qurilmalarga kuchning elektromexanik (tenzorezistorli, vibrosterjenli) uzgartkichlaridan va zamonaviy mikroelektronik vositalardan foydalangan holda, shu jumladan mikroprosessorlardan va maxsus qo‘llaniladigan mikrosxemalardan foydalangan holda o‘lchash bilan ifodalanadi. Bu tarozilarning aniqlik, unumdorlik, avtomatlashtirilganlik darajasi, ishonchlilik va boshqa shu kabi muhim ko‘rsatkichlarini yaxshilashga imkon beradi.
Tarozi va dozatorlar texnologik qurilmalarning tarkibiy qismi hisoblanadi, shuning uchun ham ularning konstruksiyasi va qurilmalari mazkur darslikda qarab chiqilmaydi.
Mazkur bobda texnologik qurilmalarga kiritiladigan avtomatik torozi o‘lchash qurilmalari (torozilar va dozatorlar) ning ba’zi o‘lchash o‘zgartkichlari qarab chiqiladi. Elektromexanik shayinsiz tarozilarning konstruksiyasi eng istiqbollidir, bunda yuk ko‘taruvchi qurilma bevosita kuch o‘zgartkichiga ta’sir qiladi. Signalni o‘zgartirish va qayta ishlash, tortish natijalarini indikatsiyalash, shuningdek, tortish jarayonini boshqarish va ma’lumotlarni chiqarish (olish) datchik bilan kabel orqali bog‘langan ajratuvchi blok (asbob) vositasida amalga oshiriladi.
DEDVU turidagi kuch o‘lchovchi tenzorezistorli o‘zgartkichlar (datchiklar) tortuvchi elektrotenzorezistorli qurilmalarda qo‘llanish uchun mo‘ljallangan. O‘lchanayotgan kuchning ta’sir ko‘rsatish xarakteriga ko‘ra o‘zgartkichlar – davriy bo‘shatiladi. O‘zgartkichning tuzilishi (qurilmasi) 4.16- rasm a da keltirilgan.