B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

1.2.1.2.1. Propilen oksidini etilbenzoldan olish usuli
«Halqon» firmasi tomonidan taklif etilgan propilen oksidi olish-
ning  boshqa  jarayoni  –  etilbenzolning  gidroperoksidini  ishlatishga
asoslangan. Ushbu jarayon sanoat sharoitlarida qo‘llab ko‘rilgan va
yaxshi natijalar ko‘rsatgan.
Jarayon uch bosqichdan iborat:
1. Etilbenzolni gidroperoksidga oksidlash:
Reaksiya  100–120ºC  haroratda  va  3–5  atmosfera  bosimi  ostida
ketadi, oksidlash havo bilan amalga oshiriladi. Katalizatorlar sifatida
molibden, volfram, vanadiy naftenatlari va boshqalar ishlatiladi.

---

72
Gidroperoksidning salmog‘i miqdoriy, u yetarli barqaror va kont-
sentrlangan holida ajratib olinishi mumkin.
2. Propilenni etilbenzol gidroperoksidi yordamida propilen oksidi
va metilbenzil spirtiga aylantirib epoksidlash:
Ushbu  reaksiya  80–130ºC  haroratda,  17,5–70  atmosfera  bosimi
ostida 1–3 soatda ketadi. Katalizator sifatida marganets naftenati ish-
latiladi. Оlefin: gidroperoksid=2¸6:1 mol nisbatda.
Gidroperoksidni amaldagi to‘la konversiyasida propilen oksidini
salmog‘i 90–95% ga yetadi.
3. Metilbenzil spirtini stirolgacha degidratatsiyasi:
 
Ushbu reaksiya 220–250ºC da yoyuvchidagi titan oksidi ishtiro-
kida ketib, stirol miqdoriy salmoqda hosil bo‘ladi.
Shunday qilib, jarayon ikki qimmatli mahsulot – propilen oksidi
va stirol olish imkoniyatini beradi.
Hozirgi  vaqtda  chet  mamlakatlarda  propilen  oksidi  ishlab  chi-
qarish quvvatlari 1,5 mln.t ga, ishlab chiqarishning o‘sishi 15% ga
to‘g‘ri kelayapti.
Etilen va propilen oksidlari mos holidagi glikollar, etanol va pro-
panolaminlar hamda noionogen yuvish vositalari ishlab chiqarishda
ishlatiladi. Etilen oksidi sintetik kauchuk va tolalarning ilk monome-
ri bo‘lgan akrilonitril ishlab chiqarishda ham ishlatiladi.