B. Аbidov, О. G‘. Аzimov, U. А. Ziyamuhamedova neft-gaz sintezi аsоslаri

1.2.2.1. Хrom oksidi katalizatorida polimerlash
Хrom oksidi katalizatorida polimerlash jarayoni 135–190ºC haro
-
ratda va 30–40 atmosfera bosimi ostida ketadi.
Katalizator alumosilikat yoyuvchi (10% Al
2
O
3
 va 90% SiO
2
) us-
tiga berilgan xrom oksidlaridan iborat. Katalizatorda xrom oksidlari 
3–6  %  ni  yoki  xromga  qayta  hisob  qilinganda  1,5  –  3,0%,  bunda 
xrom oksidining 70–80% olti valentli xrom oksidi CrO
3
 dan va 
20–
30% – uch valentli xrom oksidi Cr
2
O
3
 dan iborat, 3:2 nisbat optimal 
hisoblanadi. Оlti valentli xromni uch valentli xromga to‘la qaytaril
-
sa, katalizator o‘z faolligini yo‘qotadi.

---

124
Polimerizatsiya jarayoni qo‘zg‘almas katalizatorda ham, uzluksiz 
sxema bo‘yicha ham amalga oshirilishi mumkin. Ikkala holida ham 
jarayon erituvchi (ksilollar, parafin uglevodorodlar va shu kabilar)- 
da olib boriladi, ushbu jarayonda erituvchining roli juda katta: u eti
-
lenning erituvchisidir, polimerizatsiya issiqligini olib qoladi va hosil 
bo‘layotgan polimerni eritadi, shu yo‘l bilan katalizator yuzasini po
-
limer cho‘kindilardan muhofaza qiladi.
Jarayon etilenni erituvchida avvaldan 35 atmosfera bosimi ostida 
va 15–30ºC da eritib olishdan iborat, bunda 2–5% li etilen eritmasi 
hosil  bo‘ladi.  Ushbu  erituvchi  150ºC  haroratgacha  issiqlik  almash
-
tirgichda isitiladi va reaktorga yo‘naltiriladi. Etilenning konversiyasi 
to‘liq amalga oshadi. Yuqori haroratda polietilen erituvchida erisada, 
erituvchi mavjudligiga qaramay katalizatorga polimerning eng yuqo
-
ri molekular fraksiyalari cho‘kadi, bu esa katalizatorni davriy ravish
-
da  regeneratsiya  qilib  turish  zaruratiga  olib  keladi.  Regeneratsiya 
450–500ºC da havo bilan amalga oshiriladi.