B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov



Download 2,85 Mb.
Pdf ko'rish
bet338/478
Sana05.01.2022
Hajmi2,85 Mb.
#319548
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   478
Bog'liq
pedagogik-luat-izoxli-lugat

Ta’lim  metodikasi
  –  ma’lum  maqsadga  yo’naltirilgan  ta’limiy  harakatlarni 
amalga oshirish chora-tadbiri; ta’lim jarayonida real qo’llaniladigan usul va vositalar 
mohiyati, ahamiyati, amaliy qiymati, texnik jihatlarini ochib berish algoritmi. 
 
Ta’lim  metodi 
(qad.  yun.  “μέθοδος”  –  yo’l)  –  o’qituvchi  va  o’quvchilarning 
o’quv  jarayonining  majmuaviy  vazifalarini  yechishga  yo’naltirilgan  birgalikdagi 
faoliyat  usuli.  Bu  turdagi  metodning  asosiy  funksiyalari  quyidagilardan  iborat: 
rag’batlantirish; rivojlantirish; tashkil etish; o’qitish; tarbiyalash.  Ta’lim metodlarini 
uch guruhga ajratish mumkin, ular: I. O’quv-bilish faoliyatini tashkil etish va amalga 
oshirish  metodlari.  Bu  guruh  metodlari  ham  bir  necha  guruhga  ajratiladi:    1.  O’quv 
materialini bayon etuvchi manbaga ko’ra – og’zaki, ko’rsatmali va amaliy  metodlar. 
2.  O’quv-anglash  faoliyatining  xarakteri  bo’yicha  –  mahsuldor  tushuntirish-
ko’rgazmali,  izlanuvchan,  tadqiqot  va  muammoli  metodlar.    3.  O’quv  materialini 
bayon  etilishi  va  qabul  qilish  mantig’iga  ko’ra  –  induktiv  va  deduktiv  metodlar 
(qarang: 
induksiya; deduksiya
). II. O’quv-bilish faoliyatining samaradorligini nazorat 
qilish  metodlari  –  og’zaki,  yozma  tekshirishlar  va  bilim,  ko’nikma,  malakalarni 
o’zlashtirish  natijalarini  mustaqil  tekshirish  metodlari.  III.  O’quv-bilish  faoliyatini 
rag’batlantirish  metodlari –  motivatsiya,  mas’uliyat,  burch  hissi, bilim,  ko’nikma  va 
malakalarga  ega  bo’lishga  qiziqish  va  sh.k.ning  shakllanishini  rag’batlantiruvchi 
metodlar.   
Ta’lim metodlarini guruhlashtirishga nisbatan bir necha mualliflik yondashuvlari 
ham  mavjud.  M:  I.Lerner  va  M.N.Skatinlar  ta’lim  metodlarini  quyidagicha 
guruhlashtiradi:  I.  Ta’limning  uncha  mustaqil  bo’lmagan  (passiv)  metodlari:  1. 
Tushuntirish-ko’rgazmali  metod  (hikoya,  ma’ruza,  suhbat  va  b.).  Bunga  bilimlarni 
o’zlashtirish  “idrok  +  xotira”  omili  asosida  o’zlashtiriladi.  2.  Reproduktiv  metodi 
(qayta yodga tushirish; mashqlar). Unga ko’ra bilimlar “xotira + idrok” omili asosida 
qabul  qilinadi.  3.  O’quv  materialini  muammoli  bayon  qilish  metodlari  (muammoli 
ma’ruza). Bunga ko’ra bilimlar “xotira + idrok + tafakkur” tizimi asosida o’rganiladi. 
II.  Ta’limning  faol  metodlari:  1.  Qisman  izlanuvchan  metod  (seminar,  muammoli 
seminar).  Bunda  mantiqiy  fikrlash  yetakchi  o’rin  tutadi.  2.  Tadqiqotchilik  metodi 
(referat,  ma’ruza,  kurs  va  diplom  loyihalarini  tayyorlash).  Unga  ko’ra  bilimlarni 
o’zlashtirishda mantiqiy va ijodiy fikrlash ustuvor ahamiyat kasb etadi.     
M.I.Maxmudov  esa  ta’lim  metodlarini  quyidagicha  guruhlash  taklifini  ilgari 


 
194 
suradi:  I.  Ta’lim  berish  metodlar:  1.  Axborot-xabar  beruvchi  metodlar.  2. 
Tushuntirishga  asoslangan  metodlar.  3.  Ko’rsatma  beruvchi-amaliy  metodlar.  4. 
Tushunirish asosida qiziqish uyg’otuvchi metodlar. 5. Qiziqish uyg’otuvchi metodlar. 
II.  Ta’lim  olish  metodlari:  1.  Bajaruvchi  metodlar.  2.  Qayta  yodga  tushirish 
metodlari.  3.  Mahsuldor-amaliy  metodlar.  4.  Qisman  izlanuvchan  metodlar. 
Tadqiqotchilik metodlari. 
O’qitish amaliyotida ta’lim  metodlarini tanlash muhim  ahamiyatga ega. Ta’lim 
metodlarini  tanlashga  nisbatan  quyidagi  talablar  qo’yiladi:  ta’lim  metodlarining 
didaktik, 
tarbiyaviy 
va 
rivojlantiruvchi 
maqsadlarni 
amalga 
oshirishga 
yo’naltirilganligi;  ularning  ilmiy  asosga  egaligi;  mazkur  metodlar  imkoniyatlarining 
o’quvchilarni  psixologik-pedagogik  rivojlantirish  imkoniyatlariga  mosligi;  ta’lim 
metodlarining  kutilgan  natijalarni  kafolatlay  olishi,  bu  metodlarning  o’quvchilar 
tomonidan  o’quv  materialini  puxta  o’zlashtirishga  yo’naltirilganligi;  pedagog 
faoliyatida innovatsion metodlarni qo’llay olishning zarurligi.      
Ta’lim  metodlarini  tanlashda  quyidagi  shartlar  inobatga  olinishi  lozim: 
zamonaviy  didaktikaning  yetakchi  g’oyalari,  ta’lim,  tarbiya,  rivojlantirishning 
umumiy  va  xususiy  maqsadlari;  o’rganilayotgan  fan  mazmuni  va  metodlari, 
mavzularining  o’ziga  xosligi;  xususiy  fanlar  metodikasining  o’ziga  xosligi, 
umumdidaktik  metodlarni  saralashga  qo’yiluvchi  talablarning  o’zaro  aloqadorligi; 
muayyan  dars  materialining  maqsadi,  mazmuni  va  vazifalari;  u  yoki  bu  mavzuni 
o’rganishga  ajratilgan  vaqt;  o’quvchilarning  yosh,  psixologik  xususiyati,  bilish 
imkoniyatlari 
va 
darajasi; 
o’quvchilar  organizmining  anatomik-fiziologik 
xususiyatlari,  ishchanlik  qobiliyati;  o’quvchilarning  darsga  tayyorgarliklari;  o’quv 
muassasalari,  auditoriyalarning  moddiy  ta’minlanganligi,  jihozlar,  ko’rsatmali 
qurollar,  texnik  vositalarning  mavjudligi;  o’qituvchining  imkoniyatlari,  nazariy  va 
amaliy  jihatdan  kasbiy  tayyorgarlik  darajasi,  pedagogik  mahorati,  shaxsiy  sifatlari; 
o’quv  muassasalarida  fanlararo  hamkorlikning  o’rnatilganligi;  ta’lim  muassasasida 
pedagogik  an’analarning  qaror  topganligi;  o’qituvchilar  tomonidan  ilg’or 
tajribalarning  qo’lga  kiritilganligi.  Ta’lim  metodlarini  tanlash  quyidagi  mezonlar 
bo’yicha  amalga oshiriladi: 1) didaktik  maqsad  asosida; 2) ta’lim  mazmuni  asosida; 
3)  o’quvchilarning  o’quv  ko’nikmalarini  egallash  va  rivojlanish  darajasi  asosida;  4) 
o’qituvchining tajribasi va kasbiy tayyorgarlik darajasi asosida. 
 

Download 2,85 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   334   335   336   337   338   339   340   341   ...   478




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish