B abdullayeva, M. Usmonbayeva, O’. Asqarova, F. Ehsonova, S. Hakimov

Mualliflik o’quv dasturlari
 – DTS asosida tayyorlanib, o’rganilayotgan hodisa 
va  jarayonlarga  nisbatan  muallif  nuqtai  nazarini  aks  ettiruvchi  va  o’quv  fani 
qurilishining o’zgacha shaklda bo’lishini ta’minlovchi dasturlar. Bu turdagi dasturlar 

---

 
139 
tegishli  fan  sohasi  bo’yicha  faoliyat  olib  borayotgan  pedagog,  psixolog, 
metodistlarning tashqi taqrizlariga ega bo’lishi va ta’lim muassasalarining Pedagogik 
kengashlari tomonidan tasdiqlanishi zarur. 
 
Muammoli  ma’ruza
  –  o‘qituvchi  tomonidan  talabani  muammoli  vaziyat, 
muammoli  m.i  hal  etishga  yo‘naltirish  orqali  unda  bilish  faolliyatini  oshirishga 
yo‘naltirilgan ma’ruza.
 
 
Muammoli  ta’lim  texnologiyalari
  –  talabalarda  ijodiy  izlanish,  kichik 
tadqiqotlarni  amalga  oshirish,  muayyan  farazlarni  ilgari  surish,  natijalarni  asoslash, 
ma’lum  xulosalarga  kelish  kabi  ko‘nikma  va  malakalarni  shakllantirishga  xizmat 
qiladigan  ta’lim  texnologiyalari.    Ushbu  ta’lim  texnologiyalari  talaba  faoliyatini 
faollashtirish  va  jadallashtirishga  asoslangan.  Ushbu  texnologiyalarning  asosiy 
g’oyasi  –  shaxsni  fikrlashga,  muammo  mohiyatini  tushunish,  muamoli  vaziyatni  hal 
qilishga  undash,  unda  muammoni  his  qila  (ko’ra)  olish,  yechimni  topish  yo’lida 
tadqiqot  olib  borish  va  muammoni  hal  qilish  qobiliyatiga  ega  bo’lishini  ta’minlash 
sanaladi.  Muammoli  ta’lim  texnologiyasi  juda  qadimdan  shakllangan.  M.,  qadimgi 
Gretsiyada Suqrot tomonidan qo’llanilgan usul, qadimgi Hindiston, Xitoy, Movarounnahrda 
qo’llanilgan  bahs-munozalar.  Zamonaviy  ta’limda  qo’llanilayotgan  muammoli  ta’lim 
texnologiyalari  1894  yilda  amerikalik  psixolog  va  pedagog  J.Dyui  tomonidan 
(Chikago  tajriba  maktabida)  asoslangan.  Bu  turdagi  ta’lim  texnologiyalarining 
quyidagi  shakllari  mavjud:  muammoli  bayon;  muammoli  ma’ruza;  evristik  suhbat; 
muammoli  namoyish;  izlanishga  asoslangan  amaliy  mashg‘ulot;    ijodiy  topshiriq; 
xayoliy muammoli tajriba; muammo farazlarini shakllantirish; masalalarni muammoli 
yechishning optimal variantlarini tanlash; muammoli vazifa; muammoli o‘yin.