B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

Ko‘p hujayralilarda: 
1) Kurtaklanib ko„payish 
usulida ko‗p hujayrali organizm tanasining bir qismidagi hujayralar 
to‗plamidan yangi organizm hosil bo‗ladi. Masalan, gidralar ko‗payishida ona organizmidan 
hujayralar to‗plamidan iborat kurtak hosil bo‗ladi va so‗ng u ajralib, alohida organizmni 
yaratadi.Halqali va kiprikli chuvalchanglar ma‘lum qismlarga bo'linib har bir qism o‗z navbatida 
yangi organizm hosil qilishi mumkin.G‘ovak,Kovakichli,Halqali 
2) Fragmentatsiya
 
usuli tana bo‘laklari orqali ko‘payish usuli bo‘lib,regeneratsiya jarayoniga 
asoslangan. Suv o‘tlarida (spirogyra)da, g‘ovak tanlilar,kovakichlilar,yassi chuvalchang,igna 
tanlilar
3
) Vegetativ ko‟payish
usuli o‘simliklarni 
qalamcha,gajak,ildizbachkisi,tugunak,piyozcha,ildizpoya orqali ko‘payish. 
Tugunak orqali
: Kartoshka, batat, shoyigul, 
Qalamchalari:
Tol, terak, tok, qoraqat. 
Ildiz bachkisi: 
 
Olma, olcha, yantoq, terak. 
Ildizpoya:
kartoshkagul, iloq, g‘umay, ajriq, binafsha, shirinmiya. 
 
4) Poliembrioniya
--
Zigotadan rivojlanayotgan embrion ilk rivojlanish bosqichida bir necha 
fragmentlarga bolinib, yangi orrganizm rivojlanadi
.
Bir tuxumli egizaklarning rivojlanishi misol 
bo‘ladi.(zirhli) 
5.2.Jinsiy ko‟payish 
Jinsiy ko„payish
 
natijasida genetik informatsiyaning almashinuvi, hosila individda yangi 
genetik

---

87 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
to‗plamning vujudga kelishi va shunga monand ravishda o ‗zgacha (o‗zgargan) biologik 
xususiyatga ega bo‗lgan, ya'ni ota-ona organizmiga qaraganda chidamli, moslashuvchan yangi 
avlod yuzaga keladi. Mana shunga ko‗ra ham jinsiy ko‗payish biologik jihatdan afzal va 
mukammallashgan organizmlaming ko‗payish xili hisoblanadi. Jinsiy ko'payish odatda ikki jinsiy 
hujayra — gametalarning qo‗shilishi bilan ro'y beradi. 
Jinsiy ko‗payishning anchagina murakkablashgam xillarini 2 guruhga ajratish mumkin:
a)konyugatsiya, b)kopulatsiya
. 
Konyugatsiya
bakteriya, infuzoriylarga xos bo‗lgan ko'payish usulidir. Odatda kiprikli sodda 
hayvonlar oddiy bo‗linish bilan ko‗payadi. Bunday ko‗payishlardan keyingi jinsiy ko'payish — 
konyugatsiya sodir boladi. 
 
Ma‘lumki, infuzoriylarda makro va mikronukleolalar mavjud. Konyugatsiya boshlanganda ikki 
hujayra o‗ta yaqinlashadi - hujayralararo tutashtimvchi tortma hosil bo‗ladi. 
Kopulatsiya
Oogamiya 
- kopulatsiya bilan boladigan gametogamiyaning eng yuqori shakli. Bir gameta 
yirik, harakat tuzilmasiga ega emas — bu urg'ochi gameta, ya‘ni tuxum hujayradir. Ikkinchi 
gameta esa mayda, harakatlantiruvchi xivchinga ega — bu erkak jinsiy hujayrasi — 
spermatozoiddir. 
Oogamiyada jinsiy hujayralar maxsus a ‘zolarda (hayvonlarda urug‗don va tuxumdonlarda) 
hosil bo‘ladi.Ko‗pgina o‗simliklar va deyarli barcha hayvonlar oogamiya yo‗li bilan ko‗payadi. 
Partenogenezda 
yangi avlod urug‗lanmagan tuxum hujayrasidan rivojlanadi.
Ma‘lumki,